تناسب، زيبايي و هندسه نهان در نقوش سفال نوع آقكند

Symmetry, Beauty and Hidden Geometry in Aghkand’s Pottery Patterns

انسان بر اساس حسي مشترك وجود تناسب را در زيبايي دخيل دانسته است. با اين حال زيبايي و تناسب در طول زمان همواره شكل هاي متفاوت و پيچيدگي­هاي فزاينده­اي به خود گرفته است،همانطور كه در نقاشي، مجسمه سازي، معماري معابد و بسياري ديگر از هنرها نمونه هاي پرشماري از آن وجود دارد. مقاله­ي پيش رو به بررسي تناسبات نقوش سفال نوع آقكند مي­پردازد. فرض نگارندگان بر آن است كهتناسبات طلايي و زيبايي ريشه در ادراك زيبايي شناختي انسان داشته كه در نقوش سفال آقكند بازتاب پيدا كرده است.براي رسيدن به نتايج اين فرض ضرورت ايجاد مي كند، از موضوعي قابل محاسبهبراي توصيف زيبايي بهره ببريم. در راستاي به آزمون گذاشتن اين فرض، بهبيان مقدماتي از طبقه­بندي علوم از ديدگاه پيرس (كه شامل علوم هنجاري و غير هنجاري)، تكامل تاريخي هندسه، ارائه تعريفي از هندسه ايده آل و چيستي آن پرداخته ايم تا بر وجود تناسب طلايي در فضاي مثبت و منفي نقوش سفالينه هاي اين دوره با تحليلي آماري و محاسبات هندسي نائل آييم كه همانا هدف اصلي مقاله را در برمي گيرد. بدين ترتيب مولفين 20 نمونه سفال نوع آقكند را با شناسه­ي، نقش جانوري در مركز ونقوش گياهي بر پسزمينه، به عنوان نمونۀ جامعه آماري، انتخاب كردند. خاستگاه اين گروه سفالينه از روستاي آقكند، منطقه­اي واقع ميان زنجان وتبريز است. كه در حوزه­ي فرهنگي غرب وشمال غرب ايران ازقرن چهارم هجري تا آغاز حمله­ي مغول ساخته شده است. مقاله حاضر به بررسي تناسب وهندسه نهان در سفال نوع آقكند، به عنوان پيكره اصلي مطالعاتي مي­پردازد كه از روش آماري و گردآوري نمونه­هاي موجود در ارائه نتايج بهره برده مي­شود. نگارندگان بر اين باورند كه وجود رويكرد هندسي بر اساس تناسب طلايي، تاييدي بر نتايج روانشناختي حاصل از مطالعات گوستاو تيودور فخنر در قرن نوزدهم و ديدگاه پيرس در علوم هنجاري و علوم غير هنجارياست.چنانچه با بررسي 20 نمونه نسبت سطح نقش مركزي به سطح دايره مركزي سفال نوع آقكند، به معيار عددي تناسبات طلايي نزديك شويم! بدين ترتيب شايد متقاعد شويم، گونه هايزيبايي در جهان زماني تجلي مي­يابد كه مواد خلق شده با معيار وزن و عدد از يكديگر متمايز شوند. از اين رو مقاله­دو پرسش اساسي راپاسخ مي­دهد؛ در بررسي زيبايي شناختي سفالينه هاي آقكند ضرورت بهره­گيري از رويكرد محاسباتي چيست؟ آيا زيبايي شناسي اين آثار با اعداد قابل سنجش و اثبات است؟

Man, based on a common sense, has considered the contribution of symmetry to beauty. However, beauty and symmetry have acquired different forms and increasing intricacies throughout the time, as there are numerous examples of them in paintings, Sculptures, the architecture of temples and many more. The present article studies the symmetries of Aghkand's pottery design. The authors' assumption rest upon the aesthetical perception of man which is reflected in Aghkand's pottery designs. In order to test this assumption, the researcher presented a rudimentary classification of sciences provided by Pires, historical evolution of geometry, presenting an ideal definition of the what of geometry to arrive at an understanding of the existence of a golden symmetry in the positive and negative atmosphere of pattern's designs by statistical analysis and geometrical calculations which is the main aim of this article. order to fulfill such an aim, the authors chose 20 samples of Aghkand's pottery with the identification of animal design in the center and herbaceous designs on the periphery. The origin of this group of potteries is the Aghkand village which is located between Zanjan and Tabriz and is formed in the cultural area of the West and North Western part of Iran from 4th hegira to the start of Mogul's invasion. The present article studies the symmetries and hidden geometry in Aghkand's pottery as the main issue. The method used in gathering the available sample to be used in the presentation of the results is statistical method. The authors maintains that the existence of the geometrical approach, based on the golden symmetry is a confirmation to the results taken from Gusta and Theodore Fakhner's studies in 19 th century and Piress approach in Normative and Non-normativel sciences. If we come near to a numerical pattern concerning golden symmetries, after examining the 20 samples' design surface to the whole circle area, then it can be assumed that beauty varieties manifest in the world, when the created elements can be differentiated by weight and number. So, the article answers two questions in this regard: 1-What is the necessity of calculation approach in aesthetical approach to the study of Aghkan's potteries? 2-Does the aesthetics of such works can be evaluated and confirmed by numbers?