ابن أبي‌العوجاء: شخصيت‌شناسي و ارزيابي ادعاهاي منسوب به او

Ibn Abi Al-Awja: His Historical Existence and the Evaluations of the claims about Him

پديدۀ جعل حديث، از ديرباز نزد مسلمانان امري شناخته شده بود و پيوسته دربارۀ آن، هشدارهايي حتي از سوي معصومان(ع) صورت گرفته و تأليفات بسياري در تبيين و مصداق‌يابي آن نوشته شده است و دانشمندان از جنبه‌هاي مختلفي بدان پرداخته‌اند كه از آن جمله است اشاره به شخصيت‌هايي كه به كار جعل حديث مشغول بوده و احاديثي جعلي بدان‌ها منسوب است. يكي از مشهورترين اين افراد، ابن أبي‌العوجاء است كه كمتر كتاب مربوط به تاريخ حديث است كه از او و ادعاهايش در خصوص جعل حديث و تغيير احكام دين بر اساس اين احاديث سخن نگفته باشد. امّا آيا او شخصيتي حقيقي دارد يا افسانه‌‌اي؟ ادعاهاي منسوب به او از حيث تعداد احاديث جعلي او و تغيير احكام شرعي توسط اين جعليات، تا چه اندازه با حقيقت سازگار است؟ در اين مقاله كه به روش كتابخانه‌اي و تجزيه و تحليل داده‌ها است، پس از ذكر گزارش‌هايي تاريخي مربوط به اين فرد و بررسي و نقد آن‌ها و معلوم شدن تعارضات و اشكالات سندي و متني اين گزارش‌ها، آشكار مي‌شود كه هر چند مي‌توان از وجود تاريخي اين فرد و متكلم بودنش ـ متكلمي معارض اسلام ـ سخن گفت اما نمي‌توان ثابت كرد كه وي در كار جعل حديث و اشاعۀ آن و تغيير احكام اسلامي بر اساس آن‌ها بوده است.

The phenomenon of Hadith forgery has long been known to Muslims, and there have been constant warnings, even of Imams (a. s.), about it. Many books have been written in explaining and applicability of this phenomenon which have dealt with its different aspects, including the reference to characters to whom fabricated Hadiths are ascribed. The most famous of these characters is Ibn Abi Al-Awja about whom most history books of Hadith have talked. But, who is this character? Is he real or fictional? To what extent the claims about him, in terms of the number of fabricated Hadiths and the changing of religious orders is consistent with truth. In this paper, based on the library method and data analysis, we have shown although this character is real, he has not been engaged in Hadith forgery.