پديد آورندگان :
طلايي تبار، مجتبي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , طاطيان، محمدرضا دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , تمرتاش، رضا دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري
كليدواژه :
كرمانشاه , تنوع زيستي , خاك , مرتع غيرمشجر , آتش‌سوزي
چكيده فارسي :
آتش به عنوان يكي از عوامل پويا و موثر بر اكوسيستم هاي مرتعي است كه ارزيابي و پايش اثرات آن به طور مستمر، نقش مهمي در برنامه ريزي و مديريت اين اكوسيستم ها خواهد داشت. تحقيق حاضر به منظور بررسي اثر كوتاه مدت آتش بر پوشش گياهي و خاك در مراتع درود فرامان استان كرمانشاه انجام گرفت. آتش سوزي در اواخر سال ۱۳۹۱ ايجاد شده و يك سال پس از آن در منطقه حريق به مساحت ۳۰ هكتار ۲ واحد كاري آتش سوزي شده و شاهد انتخاب گرديد. در هر واحد دو ترانسكت ۱۰۰ متري يكي در جهت شيب و ديگري عمود بر آن انتخاب شد. نمونه برداري از پوشش گياهي و خاك به روش سيستماتيك تصادفي انجام شد. در هر پلات نمونه برداري از خاك از عمق سطحي ۰-۱۵ سانتي متر انجام شد. جهت برداشت داده هاي پوشش گياهي از ۶۰ پلات مربعي شكل ۱*۱ مترمربع استفاده گرديد. خصوصيات گياهي شامل نام گونه، درصد پوشش، توليد، خوش خوراكي و تنوع و خصوصيات خاك شامل رطوبت، بافت، هدايت الكتريكي، اسيديته، كربن آلي، آهك، نيتروژن، فسفر و پتاسيم تعيين شد. براي آناليز داده ها از آزمون اغير جفتي در نرم افزار SPSS20 و براي ارتباط بين داده هاي پوشش گياهي با عوامل خاكي از روش آناليز چند متغيره CCA در نسخه چهارم نرم افزار CANOCO استفاده گرديد. در تيمار آتش سوزي، از لحاظ فرم رويشي گندميان و پهن برگان افزايش يافته و ميزان بوته ها كاهش يافتند. از لحاظ كلاس خوشخوراكي، در تيمار آتش سوزي گونه هاي كلاس ا افزايش و گونه هاي كلاس III كاهش داشتند (سطح معني داري 5 درصد). نتايج حاصل از اثر آتش بر تنوع گونهاي كل نشان داد كه شاخص هاي تنوع سيمپسون و شانون و غناي مارگالف كاهش داشته ولي شاخص يكنواختي ميل افزايش داشته است. نتايج حاصل از آزمايشات خاك نشان داد كه آتش باعث افزايش ميزان اسيديته خاك، هدايت الكتريكي، آهك، فسفر قابل جذب، پتاسيم قابل جذب و كربن آلي گرديد ولي موجب كاهش نيتروژن شد (سطح معني داري يك درصد). درصد رطوبت خاك نيز تفاوت معني داري مشاهده نشد. در بررسي روابط آتش و عوامل خاكي با آناليز CCA نتايج نشان داد كه در تيمار شاهد مهم ترين عوامل خاكي تأثير گذار بر تغييرات پوشش گياهي شامل نيتروژن، فسفر، پتاسيم، در صد رطوبت، هدايت الكتريكي، كربن آلي، اسيديته و در تيمار آتش بيشترين عوامل تأثير گذار ميزان سيلت و رس مي باشند. با توجه به اثرات منفي حاصل از آتش سوزي در كوتاه مدت، اين برنامه در مديريت مقطعي براي مراتع غير مشجر غرب كشور كه از غناي معدني مناسبي برخوردارند، توصيه نمي شود.
چكيده لاتين :
Fire is one of the dynamic and effective factors in rangeland ecosystems that continuously evaluating and monitoring of its effects has an important role in rangelands planning and management. This research was done to investigate the short term effect of
soil in Dorood Faraman rangelands of Kermanshah Province. The fire was at the beginning of 2012. Two areas included control and burned (30 hectare) treatments were selected after one year. Two transect (100m) were considered one toward and another one perpendicular to the slope. Vegetation and soil sampling was done by systematic-random method. The soil sampling was done at 0-15cm soil depth within each sample plot. 40 square sample plots with Im' area were used for sampling of vegetation cover. Vegetation characteristics such as species name, vegetation cover percentage, production, palatability, diversity and soil properties including moisture, texture, electrical conductivity, acidity, organic carbon, lime, N, P, and K were recorded. The statistical analysis of variances and means comparison were performed using independent sample t-test in SPSS 20 software. The relation between vegetation data and soil factors was assessed by CCA in CANOCO 4. The grasses and forbs had increased and shrubs had decreased in burned area. Regarding the palatability factors, classes I species increased and classes III decreased (P<0.05). The diversity result showed that under fire treatment the Simpson and Shannon indices and Margalef richness index decreased while Hill evenness index increased, Soil analysis result showed that the fire caused an increase in acidity, EC, lime, P, K and OC percentage but decreased N (P<0.01) and had no significant effect on soil moisture. The CCA analysis showed that N, P, K, moisture, EC, OC, and acidity were the most important soil factors effective on vegetation cover changes in control site and the amount of silt and clay were the most important factors affecting vegetation cover changes in fire treatment area. Due to negative effect of fire in short term period, this program is not recommended for rangelands management at western Iran that are rich in mineral elements
