واكنش برخي ارقام و ژنوتيپ‌هاي لوبيا به Fusarium solani f. sp. phaseoli با تنش و بدون تنش رطوبتي در شرايط گلخانه

Reaction of some common bean cultivars and genotypes to Fusarium solani f. sp. phaseoli with and without drought stress under greenhouse conditions

پوسيدگي فوزاريومي ريشه لوبيا، ناشي از (Fsp) Fusarium solani f. sp. phaseoli، يكي از بيماري‌هاي مهم لوبيا در ايران است. در اين بررسي مقاومت 13 رقم تجاري و ژنوتيپ در سه نوع لوبيا سفيد، چيتي و قرمز نسبت به Fsp در شرايط گلخانه ارزيابي شد. پژوهش در شرايط بدون تنش كم‌آبي و اعمال تنش كم‌آبي به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام گرفت. واكنش ارقام و ژنوتيپ ها بر اساس اندازه‌گيري شدت بيماري (نكروز روي ريشه) و برخي شاخص‌هاي رشدي گياه ارزيابي شد. نتايج حاكي از تفاوت معني‌دار در اجزا عملكرد ارقام و ژنوتيپ هاي مختلف لوبيا و تاثير Fsp بر شاخص‌هاي مورد بررسي بود. ارقام مورد آزمايش از نظر واكنش به Fsp در شرايط بدون تنش كم‌آبي به سه گروه زير از نظر شدت بيماري و اجزا عملكرد تقسيم شدند: 1- آلودگي خفيف: ارقام صدري، ژنوتيپ جونقان، صياد و كوشا، 2- آلودگي متوسط: ارقام تلاش، درسا، غفار، ژنوتيپ لردگان، D81083 و اختر، 3- آلودگي شديد: ارقام پاك، شكوفا و دانشكده. بيشترين حساسيت در ارقام مربوط به لوبيا سفيد و كمترين حساسيت مربوط به ارقام لوبيا قرمز بود. لوبيا چيتي در حد وسط قرار داشت. در شرايط تنش كم‌آبي به‌جز ارقام صياد و صدري كه آلودگي متوسط نشان دادند در ساير ارقام آلودگي شديد تا مرگ بوته مشاهده شد. اين نتايج حاكي از اثر تشديدكنندگي و پيش آمودگي تنش كم‌آبي در بيماري‌زايي Fsp روي لوبيا است.

Fusarium root rot of common bean, caused by Fusarium solani f. sp. phaseoli (Fsp), is a major disease of this crop in Iran. In this study 13 commercial cultivars and genotypes in 3 types of common bean were evaluated for resistance to Fusarium root rot under greenhouse conditions. The investigation was conducted as a factorial experiment in a completely randomized design with three replications under conditions with and without drought stress. The reaction of cultivars and genotypes were evaluated based on measuring disease severity (root necrosis) and some growth parameters. Results showed a significant difference in yield components of different cultivars and the impact of Fsp on evaluated parameters. Cultivars in response to Fsp without drought stress were divided into three groups: 1. Weak infection: Sadri, Joneghan, Kosha, Sayad, 2. Moderate infection: Talash, Akhtar, D81083, Ghafar, Lordegan, Dorsa and 3. Severe infection: Pak, Shekofa, Daneshkadeh. Generally, the most, moderate and least sensitive varieties were belonged to white bean, pinto (Chiti) bean and red kidney bean cultivars, respectively. Under drought stress conditions except for Sadri and Sayad which showed moderate of disease severity, other cultivars showed severe infection resulting in plant death. These results indicated that drought stress is a predisposing factor in pathogenicity of Fsp on common bean.