عنوان فرعي :
Effects of drought stress and nitrogen fertilizer rate on some physiological characteristics, essential oil percentage, and yield of basil (Ocimum basilicum L.)
كليدواژه :
تنش خشكي , كلروفيل , كود , ريحان (Ocimum basilicum L.) , كربوهيدرات , اسانس
چكيده فارسي :
به‌منظور بررسی اثر تنش خشكی و نیتروژن بر میزان و عملكرد اسانس و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیكی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی به‌صورت طرح كرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشكی (70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتك تبخیر كلاس A) و كود نیتروژن در سه سطح (صفر، 50 و 100 كیلوگرم در هكتار) بودند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد كه تأثیر تیمار تنش خشكی بر تمامی ویژگی‌های مورد بررسی معنی‌دار بود. نتایج نشان داد كه برهم‌كنش تنش خشكی و كود نیتروژن بر ویژگی‌های كلروفیل a، كلروفیل كل، محتوای نسبی آب، عملكرد ماده خشك و عملكرد اسانس معنی‌دار بود. همچنین تیمار كودی سبب افزایش معنی‌دار ویژگی‌های فیزیولوژیكی و عملكرد ماده خشك گیاه گردید. نتایج مقایسه میانگین برهم‌كنش تیمارها مشخص كرد كه بیشترین میزان كلروفیل a (2.65میلی‌گرم در گرم وزن تر)، كلروفیل كل (3.42 میلی‌گرم در گرم وزن تر)، محتوای نسبی آب (72.02%)، عملكرد ماده خشك (2261.25 كیلوگرم در هكتار) و عملكرد اسانس (7.21 كیلوگرم در هكتار) مربوط به تیمار بدون تنش و مصرف 100 كیلوگرم كود نیتروژنه در هكتار، بیشترین میزان كربوهیدرات (3.41 میكروگرم گلوگز در گرم وزن تر) و پرولین (0.681 میكرومول در گرم وزن تر) مربوط به تیمار تنش شدید بود. با بالا رفتن سطح تنش خشكی از میزان كلروفیل a، b، كل، كاروتنوئید، محتوای نسبی آب، درصد و عملكرد اسانس كاسته و بر میزان كربوهیدرات و پرولین افزوده شد. بنابراین، آبیاری 70 میلی‌متر تبخیر و مصرف 100 كیلوگرم كود نیتروژنه در هكتار به‌عنوان تیمار برتر برای دستیابی به بالاترین میزان كلروفیل a، كلروفیل كل، محتوای نسبی آب، عملكرد ماده خشك و عملكرد اسانس ریحان توصیه می‌شود.
چكيده لاتين :
In order to investigate the effects of drought stress and nitrogen fertilizer on some physiological and biochemical characteristics of basil (Ocimum basilicum L.), a split-plot experiment was conducted based on randomized complete block design in three replications in the research farm of Islamic Azad University, ArdabilBranch, 2015. The treatments included drought stress (70, 140 and 210 mm of class A evaporation pan) and nitrogen fertilizer at three levels (0, 50 and 100 kg/hectare) respectively. The results showed that the effect of drought stress treatment was significant on the traits investigated. The interaction of drought stress × nitrogen fertilizer had a significant effect on the traits measured, such as chlorophyll a, total chlorophyll, relative water content, dry matter yield, and essential oil yield. In addition, fertilizer treatment caused a significant increase in the physiological characteristics, dry matter yield, and essential oil yield. According to the results, the maximum content of chlorophyll a (2.65 mg/g fresh weight), total chlorophyll (3.42 mg/g fresh weight), relative water content (72.02 percent), dry matter yield (2261.25 kg/hectare), and essential oil yield (7.13 kg/hectare) were obtained for the control treatment and 100 kg of nitrogen per hectare. The maximum content of carbohydrates (3.40 μg/g glucose per fresh weight) and proline (0.681 µmol/g fresh weight) was related to the severe stress treatment. The content of chlorophyll a, b, total, relative water content, carotenoid, and essential oil percent and yield decreased by increasing the drought stress, while the content of carbohydrate and proline increased. Therefore, irrigation at 70 mm evaporation and 100 kg nitrogen fertilizer per hectare could be recommended as the best treatment to achieve the highest levels of chlorophyll a, chlorophyll total, relative water content, dry matter yield, and essential oil yield of basil.
