تأثير تاريخ كاشت و تراكم بوته بر ميزان اسانس و تركيبهاي آن در سنبل‌الطيب (Valeriana officinalis L.)

The effect of sowing date and planting density on the essential oil content and composition of Valeriana officinalis L.

به منظور بررسی تأثیر تاریخ كاشت و تراكم بوته مختلف بر مقدار و تركیبهای اسانس گیاه سنبل‌الطیب (Valeriana officinalis L.)، این آزمایش در سالهای 1385-1384، در مزرعه آزمایشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به‌صورت كرتهای خرد شده در قالب بلوكهای كامل تصادفی با 4 تكرار اجرا شد. عامل اصلی زمان كاشت، در سه سطح 20 مرداد، 10 و 30 شهریور و عامل فرعی تراكم كاشت، در سه سطح 40000، 80000 و 120000 بوته در هكتار بود. بذرهای سنبل‌الطیب از واحد تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهیه شد. پس از استخراج اسانس از ریشه خشك شده به روش تقطیر با آب، تركیبهای آن توسط دستگاههای كروماتوگرافی گازی (GC) و كروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی قرار گرفت. تعداد 81 تركیب در اسانس سنبل‌الطیب شناسایی شد. در میان همه این تركیبها، بورنیل استات، والرنال، كامفن و والرانون بیشترین درصد را در میان دیگر تركیبهای اسانس دارا بودند. با توجه به نتایج، تیمارهای تاریخ كاشت و تراكم بوته، در سطح 1 درصد تأثیر معنی‌داری بر مقدار اسانس و تركیبهای بورنیل استات، والرنال، كامفن و والرانون داشت و اثر متقابل تاریخ كاشت و تراكم بوته در سطح 5 درصد بر صفت درصد اسانس، معنی‌دار بود. نتایج نهایی این آزمایش نشان داد كه بیشترین مقدار اسانس و تركیبهای بورنیل استات، والرنال، كامفن و والرانون از تیمار تاریخ كاشت 30 شهریور و تراكم 40000 بوته در هكتار حاصل شد.

In order to investigate the effect of sowing date and planting density on the essential oil content and compositionof valerian, this experiment was conducted in the years of 2005-2006 at Experimental Farm in Abureyhan Campus, University of Tehran. This experiment performed in split plot form based on a complete randomized block design with four replications. The main factor was the sowing date with three levels (11th August, 1st and 22nd September), sub factor was the density with three levels (40000, 80000 and 120000 plants/ hectare). Seeds of valerian providedbyresearch departmenton medicinal plants in University of Shahid Beheshti. After isolating essential oil from dried roots by the hydrodistillation method, composition of essential oil were identified by gas chromatography (GC) and GC/Mass spectrometry analysis. Number of 87 composition were identified in essential oil. Bornyl acetate, valerenal, camphene and valeranone were the highest percentage in other compositions of essential oil. According to the results, sowing date and planting density had significant effect on essential oil percentage and its composition (bornyl acetate, valerenal, camphene and valeranone) (P≤0.01). Interaction of sowing date and planting density had significant effect only on essential oil percentage (P≤0.05). Final results showed that the highest amount of essential oil percentage and its composition (bornyl acetate, valerenal, camphene, and valeranone) was obtained on 22nd September and 40000 plants per hectare.