وحدت وجود از منظر علامه محمدتقي جعفري

Unity of Being in AllamehJafari’s perspective

شايد بتوان مهم‌ترين بحث از مباحث كلام، فلسفه و عرفان نظري را، بحث درباره توحيد و حقيقت آن دانست. در اين بين ديدگاه‌ها و اختلاف‌نظرهاي بسياري بين اهل كلام و فلاسفه و عرفا وجود دارد كه كتاب‌هاي بسياري در اين عرصه به آنها اختصاص داده شده است. اهل كلام و فلاسفۀ مشاء، به بينونت خالق و مخلوق رأي داده‌اند؛ متفكران اشراقي به نوعي وحدت معتقدند كه كثرت را شامل مي‌شود. مؤسس حكمت متعاليه به تبع فهلويون، وحدت تشكيكي و سپس به تبع اهل عرفان، نوعي از وحدت شخصي وجود را مطرح كرد. عرفا نيز وحدت شخصي وجود را رأي ادق مي‌دانند. يكي از متفكران معاصر، يعني استاد محمدتقي جعفري نيز در آثار خود به‌طور پراكنده به اين مسئله پرداخته و در ظاهر امر به مخالفت‌هاي بسيار و اشكال‌هاي متعددي در مقابل ديدگاه وحدت وجود همت گمارده است. ما در اين مقاله، ضمن طرح اشكال‌هاي ايشان، به بازسازي ديدگاه وي در زمينه «ارتباط خالق و مخلوق» پرداخته‌ايم و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه بايد به نظريات استاد جعفري در دو مقام توجه كرد. ايشان در مقام نخست با نگاه پانته‌ايستي به نقد «وحدت وجود» عرفا مي‌پردازد، حال آنكه در ايستار دوم از حيات علمي خويش، به ديدگاه عارفان نزديك شدند و وحدت شخصي وجود را پذيرفتند.

Perhaps, “unity” and “truth” can be regarded as the most controversial topics in the area of theology, philosophy and theoretical mysticism. Meanwhile, there are lots of views and differences of opinion between theologians, philosophers and mystics to which many literatures are dedicated. Theologians and Peripatetic philosophers have voted separation (Beynoonat) of Creator and Creature; Eastern visionaries believe in some kinds of unity including multiplicity. By following Fahlavyoon and mystics, the founder of “Transcendental Wisdom” (Hekmat e Motalie) propounded the Tshkiki unity and then a kind of hypostatic unity of beings (vahdat e shakhsi), respectively. Mystics also regard the hypostatic unity of beings as the most accurate vote.  One of the contemporary thinkers, Professor Mohammad TaqiJafari, has also discussed this subject anywhere in his books, and apparently is in opposition to the hypostatic unity of being. In this article, we bring up and review his points of view as well as recognize his prospective on the "relationship between Creator and creature". We concluded that Professor Jafari's views have to be considered in two aspects. He cash the "Unity of Being" by pantheism looking in first position, while  in the second perspective view of his scientific life accept the Personal unity of being.