تأثير «مراتب تشكيكي تجلي و ظهور وجود» در معناشناسي صفات الهي

Impact of Grades of Existence in Appreciation of Divine Attributes as from the MullaSadra perspective"

چیستی صفات الهی و همچنین معناشناسی آن در بستر اندیشه‌های مختلف به شكل‌های متفاوتی نمایان می‌شود. صدرالمتألهین اندیشۀ خود را بر «تشكیك وجود» بنا نهاده است كه حقیقت آن به تشكیكِ در مراتب و تجلیات ظهور وجود برخواهد گشت. در این پژوهش در صددیم تا با روشی تحلیلی – توصیفی در اندیشه‌های صدرالمتألهین، تحلیل نوینی از معناشناسی صفات الهی (كه بر پایۀ درك حقیقت صفت و نحوۀ تكثر آن استوار است) ارائه دهیم. صدرالمتألهین با پیروی از تقسیم‌بندی و نامگذاری مراتب ظهور نزد عارفان، احكام وجود را در سه مرتبۀ ذات، احدیت و واحدیت تبیین می‌كند. مرتبۀ ذات، مقام خلوّ از تمام تعینات صفاتی و عدم امكان سخن گفتن از خدا، احدیت مرجع صفات تنزیهی و مقام واحدیت مقام مرجع صفات تشبیهی است. ماهیت یا عین ثابت، محل و صورت صفات الهی بوده كه همان معانی جزیی و كلیِ موجود در عالم نیز خواهند بود. خلق تمام موجودات، امری جز اظهار عینی و خارجی اعیان ثابته نیست. از این‌رو، شناخت صفات الهی از سوی انسان تنها با شناخت «اعیان ثابته» به‌دست می‌آید كه در نظر صدرالمتألهین، موضوع‌ٌله الفاظ هم هستند  

Recognition of divine attributes and the interpretations thereof are represented in the context of diversified thoughts. Sadr-ol-Moteʹallehin grounded his thoughts on the idea of existential gradation, whose reality casts doubts on grades of existence. The present study in intended to present a new analysis on semanticity of divine attributes based on appreciation of the reality of the attributes and the manner they are spread out using a descriptive-analytic approach. Embracing the categorization and denomination of existential stages by theosophists, Sadr-ol-Moteʹallehin explains existential orders in three stages: essence, first determinacy, and second determinacy. The stage of essence is vacuity of all attributes and impossibility of speaking about God. First determinacy is the reference of attributes of incomparability, and second determinacy that of attributes of similarity. Nature or permanent selfsame are appearance of divine attributes, which are the general meaning of existence in the universe. Appreciation and recognition of divine attributes by human being is achieved only through acknowledgement of such permanent selfsame, which, as suggested by Sadr-ol-Moteʹallehin, is the subject of general particles.