بررسي تطبيقي نظريۀ ملاصدرا در باب فضايل معرفتي عقلي با نظريۀ زگزبسكي و پلانتينگا (با تأكيد بر كاركرد قوۀ معرفتي كسب باورهاي ديني)

Intellectual Virtues (by Focusing On Epistemic Function Of Religius Belief Acquiring Ability

   از مقایسة نظریۀ معرفت‌شناختی ملاصدرا با نظریۀ معرفت‌شناختی فضیلت‌گرایانة معرفت‌شناسانی مانند زگزبسكی و پلانتینگا، می‌توان استنباط كرد كه نظریة ملاصدرا جزو نظریه‌های معرفت‌شناختی مبتنی بر فضیلت قرار می‌گیرد. پلانتینگا به فضیلتمندی قوای مولد باور و زگزبسكی علاوه بر آن به تأثیر كاركرد قوای اخلاقی (فضایل اخلاقی) بر كاركرد قوای عقلانی در تولید معرفت توجه كرده است. در واقع هر یك از ایشان به وجهی از مؤلفه‌های مؤثر بر ایجاد و شكل‌گیری باور توجه كرده‌اند و از این‌رو نظریۀ كامل و بدون اشكالی نیستند. اما ملاصدرا در نظریۀ معرفت‌شناختی خویش به فضیلتمندی قوای مولد باور، تأثیر عملكرد قوای اخلاقی بر قوای عقلانی، كاركرد متناظر آنها در تولید باور و فرایند مؤدی به صدق باور توجه كرده است. پلانتینگا اعتقاد دارد فقط قوای مولد باور موجب تولید باور هستند، زگزبسكی و ملاصدرا نیز تولید و ایجاد باور را به قوای مولد باور نسبت می‌دهند، اما معتقدند قوای اخلاقی، بستر و زمینة مناسب شكل‌گیری باور صادق را مهیا می كنند. ملاصدرا علاوه بر قوای مولد باور و قوای بسترساز، دو فرایند اعتماد‌پذیر و مؤدی به صدق وحی و الهام (كه باورهای صادق و معتبر تولید می‌كنند) را پیش می‌نهد.    

Comparison of Mula Sadra’s epistemology theory and virtual epistemology theories of Zagzebski and Platinga infers that the former’s theory can be categorized as a virtual epistemology. Platinga believes in virtue of forming faculties and Zagzebski believes in function of intellectual power in forming episteme. In fact, both of them believe is some aspects of the elements effective in formation and development of belief so that none of the theories are free of objection. Mula Sadra, on the other hand, believes in virtue of belief forming faculties, effect of moral faculties function on intellectual faculties, and their interactive function in forming belief and truth conductivity process. Plantinga argues that only belief forming faculties may form beliefs, while Zagzebski and Mula Sadra argue that moral faculties prepare the ground form formation of true beliefs and that belief formation is an attribute of belief forming faculties. In addition to belief forming and ground preparing faculties, Mula Sadra proposes reliability and truth conductivity processes of revelation and inspiration as two other processes that form reliable and true beliefs.