ارزيابي فلسفۀ اخلاق سكولار و روش‌شناسي مواجهۀ آن با اخلاق ديني

Examining the secular ethics philosophy and the methodology of its contrariety with the religious ethics

اخلاق سكولار كه به تعبیر‌های مختلفی مانند اخلاق دین‌زدایی‌شده، انسانی یا عرفی از آن یاد می‌شود، در مقابل اخلاقی دینی و الهی قرار دارد و پدیده‌ای برآمده از تفكر سكولاریسم است كه خود را بر مدار نیاز و حركت جامعۀ بشری تطبیق می‌دهد. با این نگاه در اخلاق سكولار، قبض و بسط شناور و نسبی خواهد آمد و نمی‌توان آن را از جهان‌بینی الهی منبعث دانست. سؤال اصلی پژوهش آن است كه اخلاق غیرمبتنی بر دین بر چه مستندات و ادله‌ای متكی است و چگونه می‌توان در یك مواجهۀ منطقی به ارزیابی آن پرداخت؟ با این فرضیه كه اشكال‌های طرح‌شده بر اخلاق دینی هم در مبنا و هم در روش به تأمل فراوان نیاز دارد، باید میان اعمال دینداران در عدم التزام كامل به اصول اخلاق دینی، با بنیادهای اساسی دین فرق گذاشت؛ چه آنكه برخی از ایرادهای روشنفكری به برخی اباحه‌گری‌های افراد جامعۀ دینی برمی‌گردد نه اصل دین. در گفت‌وگوی پیش‌رو میان این دو رویكرد، پس از طرح نظریات ادلۀ اخلاق سكولار از زبان روشنفكران مسلمان و وطنی در قالب چند دستۀ هم‌افق، ابتدا این موارد به‌صورت مختصر و مورد‌پژوهانه تحلیل و نقد خواهند شد. در ادامه مواجهه‌ای كلی‌تر ناظر به مبانی و مؤلفه‌های معرفتی اخلاق سكولار صورت خواهد گرفت.

Secular ethics – which is known as the de-religionized, human, or conventional ethics – contrasts the religious and divine ethics. Its roots are in humanistic thought that adapts itself to the needs and the direction of the society. Therefore, the contraction and dilation of secular ethics will be unstable, gradual, and accidental. Moreover, it is not possible to expect this thought system to present mysteriousness, divine worldview, and generality. In the discussion about the two foregoing thoughts, the objective is to criticize the foundations of the secular thought through the Muslim open-minded thinkers’ ideas in a case study and particular affirmative proposition manner  based on  our society’s present day ethical harms, and then, to present the epistemic principles of the religious ethics. In the direct discussion between these two approaches, first the secular ethics arguments will be presented through the Iranian open-minded scholars’ words in some theme-based categories, and then, they will be criticized briefly in a case study manner. Next, a more general confrontation regarding the principles and factors of the secular ethics will be provided.