پتانسيل‌يابي منابع آب زيرزميني دشت ازنا – اليگودرز با استفاده از متغيرهاي محيطي و مدل نسبت فراواني

Groundwater resource potential of Azna-Aligoudarz plain using environmental variables and frequency ratio (FR) model

افزايش جمعيت و استفاده بيش از حد از منابع مختلف آبي، منجر به توجه ويژه به منابع آبهاي زيرزميني شده است. در اين تحقيق، كارايي مدل نسبت فراواني در پتانسيل‌يابي منابع آب زيرزميني دشت ازنا – اليگودرز استان لرستان مورد بررسي قرار گرفت. ابتدا لايه‌هاي رقومي 11 معيار مؤثر در پتانسيل آب‌هاي زيرزميني (ارتفاع زمين، سنگ‌شناسي، انحناي سطح زمين، شيب، جهت شيب، كاربري اراضي، فاصله از رودخانه، تراكم شبكۀ آبراهه‌ها، فاصله از گسل، تراكم گسل، خاك‌شناسي و شاخص رطوبت توپوگرافي) در GIS تهيه گرديد. تعداد 370 چاه موجود در منطقه با آبدهي بيشتر از 11 (مترمكعب بر ساعت) به عنوان چاه‌هاي داراي آبدهي مناسب انتخاب و لايه موقعيت رقومي آن‌ها به‌صورت تصادفي به گروه‌هاي آموزش (70%) و اعتبارسنجي (30%) تقسيم گرديد. سپس لايه‌هاي مربوط به متغيرهاي محيطي طبقه‌بندي‌ و بر اساس تراكم چاه‌ها و مدل نسبت فراواني، وزن هريك از كلاس‌ها تعيين گرديد. در نهايت نقشه پتانسيل منابع آب زيرزميني بر اساس مدل نسبت فراواني تهيه شد. صحت نقشه نهايي بر اساس روش منحني راك (ROC) ارزيابي گرديد. نتايج نشان داد كه نقشه پتانسيل منابع آب زيرزميني تهيه شده بر اساس مدل نسبت فراواني داراي 72/1% بوده كه بيانگر قابليت بالاي اين مدل در پتانسيل‌يابي منابع آب زيرزميني است. نقشه پتانسيل منابع آب زيرزميني منطقه نشان داد كه كلاس‌هاي با پتانسيل كم، متوسط، زياد و خيلي زياد به ترتيب 210/79، 210/24، 210/29 و 209/24 كيلومترمربع را به خود اختصاص داده‌اند. لذا استفاده از مدل نسبت فراواني در اين منطقه قابل‌اعتماد است.

Population increase and excessive use of different water resources, has led to special attention to groundwater resources. In this study, the efficiency of frequency ratio model in groundwater potential mapping in Azna-Aligoudarz plain, Lorestan was investigated. The 11 effective groundwater potential factors, (altitude, lithology, curvature, slope, aspect, land use, distance from rivers, drainage density, fault distance, fault density, pedology, topographic wetness index; TWI) were prepared using GIS. The location of 370 wells in the study area with discharge more than 11 (m3/h) was choosed and were divided in two groups of training (70%) and validation (30%) wells. Then the layers of environmental variables were classified and based on the density of wells and frequency ratio model, the weight of each class was determined. Finally, the groundwater potential map was prepared based on the frequency ratio model. Validation of final map was performed using relative operating characteristic (ROC) method. The result shows that the generated groundwater potential map using frequency ratio with 72.1% accuracy value, showed the high ability of this model in groundwater potential mapping. The groundwater potential map of the region showed that classes with a low, moderate, high and very high potential have been estimated to be 210.79, 210.24, 210.29 and 209.24 km2, respectively.