نقد و بررسي نگرش ابزاري به فناوري مدرن؛ بر اساس ديدگاه حلقه انتقادي فرانكفورت و فلسفه صدرالمتالهين

A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy

در اين نوشتار ابتدا نگرش ابزاري به فناوري مدرن از طريق بيان مباني معرفت شناختي و غايي آن معرفي گرديده و به آثار و لوازم اين نگاه به فناوري مدرن اشاره خواهد شد. از آن پس نگرش ابزاري بر اساس رويكرد فرهنگي حلقه انتقادي فرانكفورت به علم و فناوري نقد شده، و از اين منظر مقولات فرهنگي اي همچون مقوله سلطه صورت و ذات فناوري مدرن معرفي گرديده و به آثار و لوازم اين نگاه به فناوري مدرن اشاره خواهد شد. در پايان بر اساس نگاه فلسفه متعاليه از طريق نقد مباني معرفت شناختي و غايي نگرش ابزاري به فناوري مدرن، رويكرد انتقادي فلسفه متعاليه نسبت به اين نگرش تبيين مي گردد. از اين منظر، طبيعت هستي اي داراي آگاهي است كه به كنش انسان مدرن و فناوري هايش آگاهي داشته و واكنش نشان مي دهد، واكنشي كه طبق سنن الهي رقم خورده و در مقابل رويكرد اومانيستي انسان مدرن در چهره بروز فجايع زيست محيطي، قهر الهي را به نمايش مي گذارد.

This paper first makes explicit the instrumental attitude to modern technology by explaining its epistemological and ultimate principles, and then highlights the effects and requisites of this view about modern technology. After that, it criticizes the instrumental attitude based on Frankfurt’s cultural critical circle approach to science and technology and refers to the effects and requisites of this view on modern technology. At the end, resting on transcendental philosophy and criticizing the epistemological and ultimate principles of the instrumental attitude to modern technology, the author expounds the critical approach of transcendental philosophy to this attitude. According to this point of view, the nature of existence is aware of the actions of modern man and man’s technological achievements and reacts according to divine traditions, and modern man’s adoption of the humanist approach the brings about the wrath of God in the form of serious environmental problems.