تعيّن اجتماعي معرفت هاي وحياني در انديشه ي علاّمه طباطبايي

يكي از سوالات اساسيِ حوزه «معرفت هاي وحياني» ميزان اثرپذيري آن از «عوامل اجتماعي» است كه از آن به عنوان «تعيّن اجتماعي وحي» ياد مي شود. به باور علامّه طباطبايي(ره) به طور كلي، «صورتِ» معرفت هاي وحياني، از تغيير برخي عوامل اجتماعي و انساني، مانند: «شرايط زمان»، «انسان» و «مصالح» اثر مي پذيرد كه به عقيده وي ظهور «شريعت»هاي متعدّد نتيجه آن است ولي «محتواي» معرفت هاي وحياني، و به تبع آن محتواي شرايع تغييرناپذير است. علامّه طباطبايي(ره) ضمن تطبيق قاعده فوق بر قرآن و احكام اسلام، بر اين باور است كه قرآن كريم در اصل «نزول»، براي رسيدن به سطح فهم انسانها; «نزول تدريجي»، به دلايل آموزشي، احتجاج و ضعف فراگيري عمومي; «به لفظ آمدن»، براي امكان مكامله با مردم; كاربرد «زبان تمثيل»، براي امكان انتقال بهتر معاني; و «عربي بودن»، به جهت امتياز زبان عربي و عرب بودن عمده مخاطبين در مراحل آغازين، متاثر از جامعه است. ايشان، هم چنين، دين اسلام را به دليل تاكيدش بر «تفكّر جمعي»، «نيروي جمعي اجرايي»، «اجتماعي بودن احكام» و مانند آن، «ديني اجتماعي» مي داند كه ناظر به جامعه ي انساني شكل گرفته است.