تاثير شاخص هاي فضاي كسب و كار بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم (با رويكرد پانل مولفه اي PLS-Panel)

Impact of business climate indices on attracting direct and indirect taxes (Using PLS-Panel approach)

در ايـران كمبـود ماليات ها و پايين بودن سهم آنها در بودجه كشور از مهم ترين مشكلاتي است كه دولت با آن روبه رو است. همچنين، با توجه به شواهد موجود، حجم اين پديده در كشور رو به گسترش است. بنابراين، ضروري است كه شاخص فضاي كسب و كار به عنوان يكي از مهم ترين عوامل بر جذب مالياتي به صورت دقيق تري مورد بررسي قرار گيرد. بر اين اساس با استفاده از روش PLS، و پانل ديتا در فضاي نرم افزارهاي XLSTAT و EViews از ميان 30 شاخص موثر بر فضاي كسب و كار مهم ترين شاخص هاي موثر بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم در 31 استان كشور تحت بررسي قرار گرفته است. براساس روش PLS از ميان 30 شاخص تحت بررسي، 5 شاخص تعدد پرداخت ماليات ها (در سال)، هزينه مبادله دارايي(درصدي از ارزش ملك)، نرخ كلي ماليات و عوارض (درصدي از سود) و هزينه واردات (دلار) بالاترين سهم را بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم دارند. بر اين اساس، مي توان بيان داشت كه 3 مولفه نظام پرداخت ماليات، قوانين اجراي قراردادها و تجارت برون مرزي بالاترين تاثير را بر جذب ماليات ها در استان هاي كشور دارند. در ادامه در دو پانل جداگانه تاثير شاخص هاي منتخب بر نرخ رشد جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم در استان هاي مختلف كشور مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از روش پانل ديتا در حالت ماليات هاي غيرمستقيم (ماليات بر ارزش افزوده) بيانگر اين واقعيت است كه به ترتيب متغيرهاي نرخ كلي ماليات و عوارض (74 صدم)، هزينه واردات (22 صدم)، هزينه مبادله هر دارايي (5/0 صدم)؛ تعدد پرداخت ماليات (5 صدم) و زمان پرداخت ماليات (5/0 صدم) بيشترين تاثير را بر جذب ماليات هاي غيرمستقيم دارند. همچنين در حالت ماليات هاي مستقيم به ترتيب نرخ كلي ماليات و عوارض (30 صدم)، هزينه هر مبادله هر دارايي (11 صدم)؛ تعددپرداخت ماليات (5/1 صدم) و هزينه واردات (1 صدم) بيشترين تاثير را بر جذب ماليات هاي مستقيم دارند. بر اين اساس متغير به ترتيب نرخ كلي ماليات و عوارض مهم ترين عامل موثر بر جذب ماليات هاي مستقيم و غيرمستقيم در استان هاي كشور مي باشد

One of the most important problems facing the government in Iran is insufficient government tax income and low share of this income in the government budget. Furthermore، according to the available evidence، this phenomenon is growing; so investigating effects of business climate indicators as one of the most important factors in the tax system is essential. Accordingly، with using PLS، and panel data in XLSTAT and Eviews software، the most important influential factors on direct and indirect taxes among the 30 business climate indicators are reviewed. Based on PLS method، between 30 reviewed indicators، five indexes of the multiplicity of taxes، assets transaction cost، the overall rate of taxes، import duties and charges have the highest contribution in the collection of direct and indirect taxes. Then، in separated panels، effects of selected indicators on the collection of direct and indirect taxes are estimated in the different provinces. Results of the panel data estimation on indirect taxes reflect the fact that، the variables of overall rate of taxes (74 hundredths)، the cost of imports (22 hundredths)، transaction costs of assets (0.5 hundredths); multiplicity of taxes (5 hundredths) and time to pay taxes (0.5 hundredths) have larger impacts on the collection of indirect taxes. In the case of direct taxes، the overall rate of taxes and duties (30 hundredths)، cost per transaction per asset (11 hundredths); the multiplicity of taxes (1.5 hundredths) and the cost of imports (one hundredth) have greater impacts. According to these results، the overall tax rate and duties are the most important factor influencing on the collection of direct and indirect taxes. Price variables، in other words، affect the collection of direct and indirect taxes in the country more than actual variables، which is because of low size of supply of services and products and a high share of the non-official economy of the national economy.