دياسپوراي كُرد و نقش منافع ژئوپليتيك در تحول راهبرد تركيه نسبت به كردهاي عراق و سوريه (1395-1382)

KURDISH DIASPORA AND GEOPOLITICAL INTERESTS ROLE IN TURKEY’S STRATEGY TRANSITION IN IRAQ AND SYRIA KURDISTAN

مسئلۀ پراكندگي اقوام كُرد، مركز ثقل سياست خارجي خاورميانه ­اي تركيه از دهۀ 1920 به بعد بوده و دولت تركيه با برخورد چندگانه با مسئلۀ كردهاي تركيه، عراق و سوريه، راهبردهاي متعددي را تجربه كرده است. تا پيش از روي كار آمدن حزب عدالت و توسعه، سياست دولت تركيه در قبال كردهاي داخل مرزهايش، مبتني بر انكار و امحا بود و نسبت به كردهاي عراق و سوريه، نگرشي امنيتي داشت. از اين زمان، شاهد چرخشي در راهبرد و شيوۀ نگرش مقامات تركيه به سمت پذيرش واقعيت كردهاي داخلي از جمله حركت به‌سوي اعطاي آزادي، حقوق اجتماعي و سياسي هستيم. در مورد كردهاي آن سوي مرزها، رفتار تركيه دوگانه است. در خصوص كردستان عراق، دولت تركيه در پي ايجاد روابط راهبردي با حكومت اقليم كردستان بوده و در مقابل كردهاي سوريه سياستي امنيتي اتخاذ كرده است. شرايط سياسي- اقتصادي داخلي و ملاحظات راهبرديِ اين كشور در راستاي ايجاد هژموني منطقه­ اي، مقامات تركيه را به‌طور چاره‌ناپذيري در مسير تحول راهبرد نسبت به مسئلۀ كرد قرار داده است. با توجه به اين مهم، پژوهش حاضر در پي آن است تا براي پرسش ذيل، پاسخ مناسبي بيابد: در دوران حكومت حزب عدالت و توسعه، راهبرد تركيه نسبت به كردهاي شمال عراق و سوريه چه تحولي يافته است؟ براي پاسخ به پرسش يادشده، اين پژوهش، فرضيۀ حاضر را به سنجش مي­گذارد: در دوران حكومت حزب عدالت و توسعه، به‌دليل مجموعه­اي از ملاحظات امنيتي و اقتصادي داخلي، دولت تركيه راهبرد همكاري استراتژيك با اقليم كردستان عراق را با هدف به حاشيه راندن جنبش كردهاي سوريه و جذب كردهاي تركيه اتخاذ كرد.

Kurds dispersion is the main concern of Turkey’s Meddle East foreign policy since 1920 decade and it has experienced different kinds of policies in dealing with kurds in Iraq, Syria and its own kurds. In these years before Justice and Development party coming to power, Turkey’s policy against its own kurds was based on denial and opposing and against kurds in Iraq and Syria have had security oriented approach. With Justice and Development coming to power we are seeing a move to reforms within Turkey that goes to accept Kurds identity and give them freedom and social and political rights. About kurds over the borders turkey has obtained two different behaviors. In the case of Iraqi Kurdistan, Turkey is seeking to make Strategic relation with Kurdistan Regional Government and against Syrian kurds has obtained a Security oriented policy. Turkey’s political and economic situations and its strategic considerations to become a regional hegemon have made Turkey officials to change its strategy against Kurdish question. With regarding these considerations, this research is intended to find an answer for this question: what transition has been occurred in Turkey’s Strategy against kurds in Iraq and Syria? To answer this question this research evaluates this hypothesis: For some internal Security and economic considerations, Turkey has obtained a strategic cooperation approach with Kurdistan Regional Government for marginalize Syrian kurds movements and attract its own kurds to the Turkey.