جايگاه مكاتبات رضوي در حل معضلات كلامي اماميه

The Place of Imam al - Reza's Letters in Solving the Imāmīyyah Kalāmī Dilemmas

از امام رضا عليه السلام مكتوبات بسياري باقي مانده است. اين پژوهش در پاسخ به اين پرسش سامان يافته است كه مكاتبات كلامي امام رضا عليه السلام در ميان نگاشته‌هاي آن حضرت از چه جايگاهي برخوردار بوده و كدام معضلات كلامي بيشتر در اين نگاشته‌ها مورد توجه بوده است؟ پس از بررسي موردي و تحليلي مجموعۀ مكتوبات امام هشتم عليه السلام، مشخص شد كه نزديك به يك‌ چهارم كل مكتوبات ايشان به موضوعات كلامي رايج در آن دوران اختصاص دارد. پژوهش حاضر با بررسي نامه‌هاي كلامي رضوي، به اين نتيجه دست يافته كه مهم‌ترين معضلات اعتقادي اماميه در نيمۀ دوم سده دو هجري در دو كلان‌موضوع «توحيد» و «امامت» بوده است. تشبيه، تجسيم و رؤيت خدا مهم‌ترين شبهات توحيدي، و صفات و علامات امام معصوم و شبهات واقفه نيز مهم‌ترين معضلات شيعه در مسئله امامت بوده است. از سوي ديگر، امام هشتم عليه السلام در نامه­هاي ارسالي به عالمان شيعه با چهار شيوۀ ارشاد، اعجاز، نكوهش و بحث به مصاف حل معضلات اماميه رفته‌اند.

There had been left many writings by Imam al-Reza (AS). This research has been organized to answer this question that what is the place of the letters of Imam al-Reza (AS) among his writings and which Kalāmī problems are paid attention to in these writings. After case examination and analysis of the collection of the eighth Imam's writings، it has got been cleared that nearly a quarter of all of his writings are devoted to the common theological issues at that time. By examining the Kalāmī letters of Imam alReza (AS)، the present study، concluded that the most important problems in the Imāmīyyah beliefs in the second half of the 2nd century AH were two themes of "monotheism" and "Imamate". Anthropomorphism (tashbih)، embodiment (tajsim) and the vision of God (ru'yat ul-llah) were the most important monotheistic misgivings، and the qualities and signs of the infallible Imam and the Wakifiyyah misgivings were also the most important Shi'a dilemmas in the issue of Imamate. On the other hand، by sending letters to the Shi'a scholars، the eighth Imam (AS) has proceeded to resolve the Imāmīyyah problems in four ways of guidance، miracles، critiques and discussions.