مباني عقلي تناسخ ملكوتي در حكمت متعاليه

Rational Principles of Angelic Transmigration in Transcendent Philosophy

تناسخ ملكوتي عبارت است از: انتقال نفس از بدن دنيوي به بدني اخروي كه متناسب با ملكاتي است كه نفس در دار دنيا كسب كرده است. در بحث تناسخ ملكوتي دو مسئلۀ اساسي مطرح است: اول چگونگي انتقال نفس از بدن دنيوي به بدن اخروي، يعني كيفيت تحقق تناسخ ملكوتي و دوم چگونگي شكل‌گيري بدني كه نفس به آن منتقل مي‌شود. دربارۀ مسئلۀ اول بايد گفت: اين انتقال، در حقيقت، تحول جوهري نفس در مرتبۀ مثالي خودش است؛ نه جدايي از بدن دنيوي و پيوستن به بدن اخروي. اصول عقلاني در تبيين اين مسئله عبارت‌اند از: اصالت وجود، تشكيك وجود، حركت جوهري و قيام صدوري صور ادراكي به نفس. در نتيجۀ اين اصول مي‌توان گفت: بدن مثالي‌اي كه نفس پس از مرگ با آن زندگي مي‌كند از منشآت خود نفس است. ازاين‌رو، انتقال نفس از بدني به بدن ديگر مطرح نيست، بلكه نفس با صورت تحول يافتۀ بدني كه از آغاز تكوين خويش با آن همراه بوده محشور مي‌شود. اما مسئلۀ دوم با اصولي چون تجرد نفس در مرتبۀ خيال، توانايي آن بر ساخت صور و ابدان، اتحاد عاقل و معقول، و امكان سير نفس در عوالم سه‌گانه قابل تبيين است. بر اساس اصل اتحاد عاقل و معقول، تمامي مكتسبات انسان در زندگي دنيا با نفس او اتحاد مي‌يابد و نحوۀ وجود رحماني يا شيطاني آن را تعيين مي‌كند

Heavenly transmigration is transfer of human soul from worldly body to other-worldly one which is to be brought about in proportion to the virtues or vices he has obtained during his earthly life. Two fundamental problems arise in discussing heavenly transmigration. One is related to how human soul transmigrates from earthly body to heavenly one, i.e. the quality of its occurrence. The second problem deals with the way, as it were, target body is to be generated. As to the former question it should be maintained that the transmigration is possible through substantial transformation of human soul in its imaginal level rather than its separation from earthly body and joining otherworldly body. There are some rational principles in support of this view including the principality of being, gradation of its nature, substantial movement and the idea that perception forms are originated from rather than imprinted on human soul as result of which imaginal body is not to be externally created but is generated by soul itself and thus there is no transfer in the literal sense of the term but it is same body with which it has lived and now is transformed as result of its conduct. As to the second problem, one can explain by using such principles as immateriality of soul in level of imagination, its capacity to make forms and bodies, unity of intellect and intelligible and possibility of soul journey in three realms of being. Based on the principle of unity of intellect and intelligible all human attainments in this world are united with his soul and determine his divine or satanic existence