جنبه الهي علم انسان كامل در عرفان و شريعت

Divine Aspect of Perfect Man in Mysticism and Sharia

انسان كامل، هم از منظر عرفان و هم از نگاه شريعت، دو جنبه اي است: گاه آنچنان است كه بر طارم اعلي نشيند و همه هستي همچون كف دست بر وي آشكار است و گاه هم پشت پاي خود را نبيند و حتي از امور جزئي زندگي خود اطلاعي ندارد. اين دو جنبه متعارض نماي علم انسان كامل سبب شده كه اقوال گوناگوني در اين مسئله شكل گيرد كه در دو سوي افراط و تفريط جاي دارد. عده اي قايل به علم فعلي حضوري نسبت به جميع امور براي انسان كامل شده اند و، در مقابل، برخي چنين علمي را مردود دانسته و قايل به علم شاني و ارادي شده اند. اين پژوهش، با روش توصيفي، تحليلي و انتقادي و به دور از افراط و تفريط و با ديدگاهي نو يعني «فعليت در عين شانيت»، كوشيده است نشان دهد كه انسان كامل، در عين اينكه به همه امور علم بالفعلِ علي الدوام دارد، گاهي در اثر عدم توجه به بعضي از امور اظهار بي اطلاعي مي كند، چون علم به علم ندارد.

Both mysticism and Sharia hold Perfect man to be of two aspects: sometimes he is such a celestial realm that the whole being is clearly known to him، sometimes he is earthly that he knows nothing of even what is in front of him. These two paradoxical aspects of Perfect man’s knowledge gave rise to different opinions. On one extreme there are those who hold him to be of actual knowledge by presence of everything while on other side of extreme his enjoyment of such a presential knowledge is totally rejected and only knowledge at his will and proportion to his capacity was retained. Using descriptive- analytic with a critical approach devoid of extremist view the present article is to offer a new perspective of “actuality in terms of capability” and show that while perfect man enjoys actual and continuous knowledge، he might be subject to negligence because he is not aware of the mode and depth of knowledge