عوامل مؤثر بر مشاركت مردم در طرح هاي حفاظت از جنگل‌ در شهرستان گيلان غرب

Factors affecting people’s participation in forest protection plans in Gilan-e Gharb

سابقه و هدف: جنگل‌هاي زاگرس از نظر وسعت، تنوع گياهي و تأثير در زندگي اقتصادي مردم داراي اهميت زيادي بوده و بر اين اساس يكي از غني‌ترين منابع زيستي و اقتصادي كشور محسوب مي‌شود. لذا حفظ و نگهداري اين جنگل‌ها از ضرورت خاصي برخوردار است. بر اين مبنا تحقيق حاضر با هدف شناسايي عوامل موثر بر مشاركت جوامع محلي در حفاظت از عرصه هاي جنگلي در منطقه زاگرس انجام شده است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات كمي و مبتني بر روش تحقيقات توصيفي - همبستگي است كه به شيوه مطالعات پيمايشي انجام شده است. در اين تحقيق روستاهاي شهرستان گيلان غرب در استان كرمانشاه به‌عنوان منطقه موردبررسي انتخاب شد. جامعه آماري شامل 550 نفر از مردان و زنان روستايي ساكن در منطقه بود كه با استفاده از جدول نمونه‌گيري گرجسي و مورگان تعداد 220 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه تحقيق تعيين شدند. اطلاعات موردنياز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوري شد. براي تعيين روايي پرسشنامه از نظرات تعدادي از استادان دانشگاه و كارشناسان منابع طبيعي استفاده شد. براي پايايي پرسشنامه نيز ضريب آلفاي كرونباخ محاسبه شد كه مقدار آن براي بخش هاي مختلف پرسشنامه بطور ميانگين ۰/۷۵ بدست آمد. همچنين براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آزمون‌هاي آماري ميانگين، ضريب همبستگي اسپيرمن و رگرسيون چندگانه استفاده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه رابطه معني‌داري بين متغيرهاي مستقلي نظير سن، سطح سواد، جنسيت، شغل، تعداد دام، ويژگي‌هاي اجتماعي فرهنگي مردم، ميزان وابستگي اقتصادي مردم به جنگل، وضعيت ارتباطات سازماني و ميزان دانش و اطلاعات مردم در زمينه جنگل با ميزان مشاركت آن ها در طرح‌هاي حفاظت از جنگل بعنوان متغير وابسته اين تحقيق وجود دارد. افزون بر اين، مشخص شد كه سطح مشاركت در بين افراد مورد مطالعه در سطح پاييني قرار دارد. علاوه بر اين، نتايج تحليل رگرسيون چندگانه نشان داد كه متغيرهاي وضعيت ارتباطات سازماني و ميزان دانش و اطلاعات مردم در زمينه حفاظت از جنگل تأثير معني‌داري بر ميزان مشاركت روستاييان در طرح‌هاي حفاظت از جنگل دارند و دو متغير مذكور در مجموع، 29 درصد از تغييرات ميزان مشاركت روستاييان در طرح‌هاي حفاظت از جنگل را پيش‌بيني مي‌كنند. نتيجه‌گيري: بر مبناي يافته هاي تحقيق، ويژگي‌هاي اجتماعي- فرهنگي و ميزان دانش و اطلاعات روستاييان، مهم‌ترين و تأثيرگذارترين متغيرهاي موثر بر ميزان مشاركت آن‌ها در طرح هاي حفاظت از جنگل مي باشد. بر اين اساس مي‌توان گفت توفيق برنامه هاي حفظ و احياي عرصه هاي جنگلي مستلزم ارتقاي دانش و اطلاعات مردم و تبيين جايگاه آنها در اجراي برنامه هاي حفاظتي و نيز بهره گيري از ظرفيت نهادها و گروه هاي محلي مي باشد. همچنين با بهره گيري از راهكارهاي افزايش ارتباط مردم با سازمان ها و نهادي دولتي و ايجاد و تقويت انگيزه مردم براي همكاري موثر با نهادهاي دولتي، مي توان مشاركت جوامع محلي در برنامه هاي حفاظت از جنگل ها را تقويت نمود.

Background and objectives: In Iran, Zagros forests are important in terms of size, plant diversity and their impacts on the lives of local people and economic security. Thus, the preservation of these forests is imperative and governmental natural resource organization implements some different plans with local people cooperation. The purpose of this study was to explore the factors affecting the level of local people’s participation in forest protection plans in Gilan e Gharb County. Materials and Methods: This study was a descriptive- correlation research which was done through a surveying methodology in Gilan e Gharb (Kermanshah province). The statistical population of this descriptive-correlation study included 550 local people in Gilan-e Gharb County. According to Morgan’s table, a sample of 220 local people was chosen through random sampling method. Data were collected using a questionnaire as a main research tool. The validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts and its reliability was determined using Cronbach's Alpha test (0.75). Pearson correlation formula and multiple regression analysis were run to analyze the data. SPSSwin20 was used to do statistical analysis. Results: Results showed that the levels of people’s participation and cooperation in different actions of forest protection plans were low. There was also a significant and positive relationship between some independent variables like age, education level, and occupation, number of livestock, cultural and social characteristics of the population, economic dependence on woods and forest, organizational communications and knowledge about forest with participation in conservation forest projects as the dependent variable. The result of multiple regressions indicated that organizational communications and knowledge and information had significant effects on people’s participation in the forestry projects. Totally, 29% of people’s participation was explained by organizational communications and knowledge and information. Conclusions: In total, the research results showed that the level of local people’s participation in the forest protection plans was low. This means that protection plans should focus on new motivations to improve people’s participation. In addition, findings showed that socio-cultural characteristics, knowledge and information are two important factors affecting the level of participation in forest protection plans. Therefore, to improve people’s participation, it is necessary to focus on improving the level of knowledge and information of local people, explaining the role of people in forest protection plans and using the capacity of local institutions. Another way to foster people’s participation is to increase local people’s interaction with relevant organizations and institutions.