بررسي نقش سطوح خشكيده تالاب گاوخوني بر توليد گرد و غبارهاي داخلي با استفاده از تصاوير لندست و گل توفان (مطالعه موردي: شهر اصفهان)

(The role of dried bed of Gavkhooni wetland on the production of the internal dust using remote sensing and storm roses (Case study: Isfahan province

تالاب گاوخوني يكي از تالاب هاي مهم ايران مركزي است كه در دهه هاي اخير عوامل متعدد اقليمي و انساني تغييرات قابل توجهي در سطوح خشك و مرطوب آن به وجود آورده است و زمينه را براي توليد بيشتر گرد و غبار در مناطق مركزي ايران فراهم نموده است. هدف از پژوهش حاضر بررسي نقش سطوح خشكيده تالاب گاوخوني بر توليد گرد و غبارهاي داخلي ايستگاه اصفهان با بهره گيري از تكنيك دورسنجي و گل توفان ها در بازه ي زماني 22 ساله (71-1370 تا 92-1391) مي باشد. بدين منظور از تصاوير ماهواره لندست و داده هاي بادسنجي ايستگاه سينوپتيك اصفهان استفاده گرديد. پس از اعمال عمليات تصحيح هندسي و راديومتريك، با استفاده از شاخص اختلاف آب نرمال شده(NDWI)، تقويم سطوح خشك و مرطوب تالاب تهيه و مساحت هر طبقه محاسبه گرديد. جهت تعيين سرعت آستانه فرسايش بادي، نمونه هاي دست نخورده به دستگاه سنجش فرسايش بادي انتقال داده شد. تعداد روزهاي تؤام با گرد و غبار در ايستگاه سينوپتيك اصفهان بر اساس سرعت باد بيشتر از سرعت آستانه فرسايش بادي محاسبه گرديد .ارتباط بين تعداد روزهاي گرد وغبار و سطوح خشكيده تالاب با تحليل همبستگي مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت جهت حصول اطمينان از جهت وزش بادهاي غبارزا از سمت تالاب گاوخوني به ايستگاه اصفهان، گل بادها و گل توفان هاي فصلي و سالانه ترسيم و مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاصل از تحليل همبستگي، رابطه معكوس معني دار بين تعداد روزهاي غبارآلود و سطوح خشكيده تالاب در فصول پاييز، بهار و تابستان و در مقياس سالانه در ايستگاه اصفهان را نشان داد. همچنين نتايج حاصل از بررسي جهت حركت بادهاي غبارزا با استفاده از گل توفان ها حاكي از عدم وزش اين بادها از سمت تالاب گاوخوني به سمت اصفهان داشت.

Wetlands in the central Iran lakes are considered as part of desert ecosystems and their destruction leads to adverse consequences. In central part of Iran, climatic and human factors have created significant differences between dry and wet surfaces of Gavkhooni wetland in recent decades, leading to produce more dust in central part of Iran. The aim of this research was to assess the impact of dried bed of Gavkhooni wetland on the production of the internal dust in Isfahan province by using remote sensing and storm roses in the period of 22 years (1991- 1992 to 2011-2012). For this propose, the landsat imagery and anemometer data were used. After geometric and radiometric corrections, Normalized Difference Water Index (NDWI) was calculated and the dry and wet surfaces were separated. To determine wind erosion threshold velocity, undisturbed soil samples were transferred to the wind erosion meter. Then, the number of dusty days in the synoptic station of Isfahan was calculated based on the wind speed greater than wind threshold speed. Relationship between the number of dusty days and dried bed of wetland was evaluated with correlation analysis. Finally, to determine the dusty wind direction from the side of Gavkhuni wetland to Isfahan station, annual and seasonal wind roses and storm roses were plotted and evaluated. The results of this study based on the artificial neural network model showed that the most important factors influencing the bed of the Gavkhuni wetland were input flow rate, evaporation, drop in groundwater level, temperature, and rainfall, respectively. The results of the correlation analysis showed that there was a significant inverse relationship between the number of dusty days and dried bed of wetland in the seasons of autumn, spring, summer and annual scale in Isfahan station. Also, results of storm roses showed that dusty winds did not blow from wetland toward this station.