كليدواژه :
حركت , زمان , حركت توسطي , حركت قطعي
چكيده فارسي :
پرسش اين مقاله نحوه ارتباط حركت و زمان است. هرچند مباحث فلسفي ذاتاً هم‌دوش و هم‌ذات دشواري و ديريابي است، درهم‌تنيدگي حركت و زمان درعين ضعف وجودي و درآميختگي‌شان با عدم، اين نسبت را مبهم كرده و بر پيچيدگي آن افزوده است. در بحث حركت، ابن‌سينا با انكار وجود خارجي حركت قطعي، از حركت توسطي به‌مثابه حقيقت خارجي حركت دفاع مي‌كند؛ اما ملاصدرا باتوجه‌به نظريه حركت جوهري، عينيت حركت قطعي را اثبات مي‌كند. ازطرفي ابن‌سينا بحث زمان را به‌تبع حركت، از عوارض جسم مي‌داند؛ پس آن را در طبيعيات مطرح مي‌كند؛ اما ملاصدرا زمان را مقدار حركت در جوهر مي‌داند؛ يعني عالم طبيعت دائماً در حركت، تغيير و تجدد است و زمانْ مقدار اين تجدد و تغيير طبيعت است. صدرا زمان را محمول عرض تحليلي و معقول ثاني فلسفي مي‌داند. نزد ابن‌سينا زمان هيچ‌گاه با حركت توسطي، به‌مثابه حقيقت خارجي حركت، انطباق نمي‌يابد، بلكه زمان منطبق بر نسبت‌هاي تجددي و متصرم حالت يكنواخت حركت فلك است؛ ولي براي صدرا حركت قطعي همچون حقيقت عيني حركت، عين تجدد و تقضي است و با زمان انطباق تام دارد.
چكيده لاتين :
The question of this paper is the relationship between motion and time. Though philosophical debates are intrinsically difficult, the entanglement of the two concepts of motion and time, and the fact that they are mixed with nothingness, add to the complexity of this relationship and has put it in a hollow of ambiguity. In the discussion of motion, Avicenna, by denying the existence of the external existence of the definite motion, defends the mediated motion as the external reality of motion. But Mulla Sadra, according to his theory of substantial motion, argues for the objectivity of the definite motion. Avicenna considers the time, following the motion, of the accidentals of the body, so he presents it in the physics. But Mulla Sadra regards time as the amount of motion in the substance, that is, the universe is constantly in motion, change and regeneration, and time is the amount of this regeneration and change in the nature. Sadra considers time as the predicate of analytical accidental and a philosophical secondary concept. For Avicenna, time never corresponds with the mediated motion, as the external reality of motion; instead it corresponds with the regenerative and discontinuous proportions of the uniform motion of the heavens. But, according to Sadra, the definite motion, as the objective truth of motion, is the very regeneration and elapsing, and it has a total correspondence with time.
