از بررسي حكمراني خوب تا الگوي حكمراني پايدار

A Search for Good Governance: Towards the Sustainable Governance Model

حكمراني خوب نخستين‌بار در اواخر دهه 1980 توسط بانك جهاني مطرح شد. بانك جهاني پس از آنكه در اجراي سياست‌هاي تعديل يا همان اجماع واشنگتني در برخي كشورها ناموفق بود، به اين نتيجه رسيد كه چون دولت‌ها در آن كشورها واجد شرايط لازم نيستند؛ نمي‌توانند در اجراي توصيه‌هاي اين بانك و آزادكردن قيمت‌ها موفق عمل كنند. اين نخستين مرحله شكل‌گيري و پيدايي انديشه (حكمراني خوب) است. بايد خاطرنشان كرد كه پارادايم حكمراني خوب به پارادايم غالب در انديشه توسعه تبديل شده است. همچنين در فرهنگ ديني اسلام بارها به مؤلفه‌هاي حكمراني خوب اشاره شده است كه به منظور چگونگي دستيابي به حكومتي است كه بتواند زمينه ساز توسعه اي عادلانه و مردم سالار را فراهم كند. دستورات صريح دين مبين اسلام سده‌ها قبل به طرح ايده حكمراني خوب، در قرآن، روايات، سيره پيامبران و امامان پرداخته است. توجه به موضوع حكمراني در مباحث توسعه، به دليل عواملي ازجمله شكست برنامه‌هاي قبلي توسعه، گسترش توجه به نهادها در تحليل‌هاي اقتصادي، اجتماعي، سياسي، آگاهي از اهميت عوامل سياسي در توسعه كشورها، پي بردن اقتصاددانان به اشتباه‌بودن برخي مفروض‌هاي نئوكلاسيكي و برخي عوامل ديگر مانند فروپاشي كمونيسم بوده است. اين استراتژي نيز به مانند ديگر برنامه‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي با كاستي‌هايي همراه بوده است، به‌طوري كه نقدهاي متعددي براي آن ارائه كردند. نوشته حاضر درصدد است با بررسي ابعاد مختلف حكمراني خوب و بيان نقد‌ها و كاستي‌هاي آن به ارائه راه‌حل جايگزين براي اين الگو بپردازد. راه‌حل جايگزين مقاله حاضر حكمراني پايدار است. در اين راستا پرسش اصلي مقاله اين است كه كاستي‌هاي الگوهاي حكمراني خوب چيست و چه الگويي را مي‌توان جايگزين آن كرد؟ فرضيه مقاله حاضر اين است كه حكمراني خوب به‌عنوان روشي براي دستيابي به توسعه توسط بانك جهاني مطرح گرديد، ولي كشورهاي مختلف براي اجراي آن با چالش‌ها و كاستي‌هايي روبه‌رو شده‌اند؛ ازجمله آنكه منشأ حكمراني خوب اقتصاد و توسعه اقتصادي است كه حكمراني پايدار را به‌عنوان الگويي براي برون‌رفت از كاستي‌هاي حكمراني خوب مي‌تواند مطرح كرد كه از تركيب پارادايم توسعه به‌عنوان مغزافزار و حكمراني خوب به‌عنوان راهكار عملياتي‌سازي حكمراني، اين الگو شكل مي‌گيرد. اين پژوهش بر اساس روش توصيفي- تحليلي و روش جمع‌آوري اطلاعات و كتابخانه‌اي است. چارچوب نظري پژوهش حاضر هم بر اساس نظريه حكمراني خوب است.

The issue of good governance was first introduced by the World Bank at the end of 1990s. After unsuccessful implementation of economic adjustments policies or the Washington Consensus in some countries, the World Bank concluded that since governments in those countries lack necessary conditions, they are unable to act successfully in implementing the recommendations of this Bank and freeing the prices. It is in fact the first stage of formation and emergence of good governance thought. It must be noted that the good governance paradigm has changed into the dominant paradigm in the development thoughts. Considering the subject of governance in the development issues has been due to a series of factors such as failure in previous development plans, expansion of attention to the institutions in the economic, social, and political analyses, knowledge on the importance of political factors in developing the countries, economists' conclusion on the failure of some neoclassical assumptions and some other factors such as the fall of communism. However, this strategy too, like other international organization's plans has been associated with shortages; so far several criticisms have been put forward. This article studies the different dimensions of good governance, explains criticisms of it as well as its shortages and introduces a substitute solution. The alternative solution in this article is sustained governance model. For this reason, the main question of this article is: “What are the deficits in good governance model and which model could replace it”. The hypothesis of this article includes: good governance has been introduced by the World Bank as a method for achieving development; however, different countries are facing challenges and shortcomings in its implementation; the source of good governance is economy and economic development; sustained governance could be discussed as a model to overcome the shortages of good governance; and the model is formed by the combination of the development paradigm as a brain tool; and good governance as an approach to make governance operational. The research methodology is descriptive- analytical method and the method used in data collection is literature review. The theoretical framework of this research is good governance.