اخلاق سخن گفتن و گفت و گو كردن

يكي از عوامل مؤثر در موفقيت و سعادت فردي و اجتماعي انسا ن ها، توانايي در برقراري ارتباط كلامي مناسب با ديگران است. در ميان عوامل مؤثر ارتباطي، روانيِ زبان و كلام نقشي مهمي برعهده دارد؛ زبان و كلامي كه بتواند نياز و خواسته ها را به نحو خوب و صحيح بيان كند، نارضايتي، اعتراض و مخالفت خود را ابراز كند و افكار و انديشه ها و اخبار را اظهار كرده، به درستي انتقال دهد. بخش زيادي از زندگي اجتماعي انسا ن ها مبتني بر زبان، كلام و گفت و گو است. به عبارت ديگر سخن گفتن، آغاز ارتباط با ديگران است. در اين ارتباط خواسته ها و سؤالاتي مطرح است و براي هريك از سؤالات بايدها و نبايدهاي اخلاقي خاصي وجود دارد، از جمله اينكه: ۱- مردم و اطرافيان چند دسته اند و با هر كدام چگونه بايد سخن گفت و "رابطه كلامي" برقرار كرد؟ 2- آغاز سخن با هر گروه چگونه بايد باشد كه جاذبه و دافعه لازم را داشته باشد؟ 3- كلام تأثيرگذار چه ويژگي هايي دارد، در چه صورت بر د ل ها مي نشيند و مقبول طبع قرار مي گيرد؟ 4- سخن گفتن درباره چه چيزهايي روا و شايسته و چه گفتار و كلامي ناروا و ناشايست است؟ 5- چه بايدها و نبايدهاي اخلاقي را در هنگام گفت وگو بايد رعايت كنيم. اين ها همه، سؤا ل هايي است كه به "ادب و آداب اخلاقي گفتار و گفت و گو" مربوط مي شود. شيو ه هاي اخلاقي تأثيرگذار در كلام را بايد آموخت، تا از طريق گفتار و گفت و گو، بندگي خدا را تحصيل و اعتماد به نفس لازم و نيازهاي اجتماعي خود را مطابق با اصول اخلاقي به دست آوريم. عليرغم اينكه بيشتر انسا ن ها توانايي تكلم، حرف زدن و بيان كلمات را دارند، اما در به كارگيري صحيح كلمات و جملات توانايي و مهارت لازم را ندارند. از اينجاست كه ضرورت آگاهي و فراگيري مهار تهاي اخلاقي در كلام و گفت و گو آشكار مي شود.