فرهنگ عامه و تاثير آن در شكل‌گيري گونه كلاه مخملي در سينماي ايران

Popular culture and its Influence on the formation Kolah Makhmali film in Iranian cinema

از آغاز پيدايش سينما در ايران تا امروز مجموعه آثاري پديد آمده‌اند كه با عنوان كلي فيلم‌هاي كلاه مخملي شناخته مي‌شوند. اين فيلم‌ها با بهره‌گيري آگاهانه و مكرر از عناصر محتوايي و بصري فرهنگ عامه توانسته‌اند در ادوار مختلف سينماي ايران حضور داشته، مخاطبان عام و گاهي خاص را جذب كرده و به رونق صنعت سينماي ايران ياري رسانند. در اين پژوهش علاوه‌بر تأكيد بر ضرورت توجه به رويكرد‌ مطالعات فرهنگي در تبيين توليدات سينماي ملي و نفي نخبه‌گرايي فرهنگي، از آراي اروين پانوفسكي در تحليل سطوح معنايي تصاوير و تمايز ميان شمايل‌نگاري و شمايل‌شناسي استفاده شده و تأثير اين آراء بر رويكردِ گونه‌شناسيِ موسوم به رويكرد شمايل‌نگارانه در مطالعات سينمايي بررسي ‌مي‌شود. در ادامه و پس از تشريح سير تاريخي سينماي كلاه مخملي تلاش مي‌شود با بهره‌گيري از عناصر شمايل نگارانه و شمايل‌شناسانه، سطوح معنايي اين آثار به‌عنوان يك گونه سينمايي تشريح شده و نشان داده‌ ‌شود كه چگونه اين آثار سينمايي با آگاهي از زمينه‌هاي تاريخي موثر بر مخاطبان بومي و بهره‌گيري از عناصر بصري فرهنگ عامه و رويكرد مفهومي به آئين‌هاي فتوت و جوانمردي به عنوان گونه‌اي از سينماي ملي قابل تحليل هستند و حوزه مهمي در مطالعات سينماي بومي به شمار مي‌آيند.

Since the advent of Iranian cinema, numerous films have been made and recognized as Kolah Makhmali films. Those film could survive through different eras of Iranian cinema by intentional usage of various elements of popular culture. It has attracted common –and sometimes elite- audiences and fiscally propelled Iranian cinema. In this research, explanation of national cinema production and rejection of cultural elitism are based on the ideas of Erwin Panofsky on three stratas of subject matter and the difference between iconography and iconology. Although Panofsky’s method of analyzing images was limited to visual arts in the beginning, its convincing power caught eyes of other forms of art critics. Under the influence of iconography concept, his followers in cinema believe that a true understanding of film only can be achieved by knowledge of the themes which are always considered as common knowledge for ordinary audiences. This research also studies the usage of those ideas on iconographical approach in film studies. The evolution of Kolah Makhmali films has been explained by its iconographical and iconological elements. Three stratas of meaning have been explained in this genre, then it shows how these films could be analyzed as national cinema and they have a substantial position in national film studies. These films have a historical awareness of audience’s interest and they use visual elements of popular culture and also have a conceptual approach toward the gentlemanhood and chivalry rituals and culture.