تعيين پارامترهاي نمودارهاي كميت – شدت پتاسيم در يك رديف توپوگرافي

Determination of K quantity- intensity parameters in a toposequence

سابقه و هدف: تغييرات مكاني ويژگي‌هاي خاك تابع عوامل محيطي مانند اقليم، ويژگي‌هاي زمين‌نما شامل موقعيت زمين‌نما، توپوگرافي، درجه شيب، ارتفاع، مواد مادري و پوشش گياهي مي‌باشد. تغييرات توپوگرافي و به‌دنبال آن فرآيندهاي خاك‌سازي در امتداد اراضي شيب‌دار، باعث تغيير معنادار ويژگي‌هاي خاك مي‌شود. توپوگرافي بر مقدار عناصر غذايي از جمله پتاسيم در خاك تأثير مي‌گذارد. بنابراين، آگاهي از تغييرپذيري قابليت استفاده پتاسيم در خاك‌ها براي دستيابي به توليد بيشتر و مديريت بهتر و پايدار ضروري است. روابط كميت به شدت(Q/I) اطلاعات نسبتاً كاملي از وضعيت پتاسيم خاك ارائه مي‌دهد. تحقيق حاضر براي بررسي تأثير توپوگرافي بر پارامتر‌هاي نمودارهاي كميت - شدت پتاسيم با استفاده از شش خاكرخ (در دو عمق) بر روي يك توالي پستي و بلندي در دشت شهركرد انجام گرفت. مواد و روش‌ها: نمونه‌هاي خاك پس از هوا خشك شدن از الك 2 ميلي‌متري عبور داده شدند و سپس برخي از ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك توسط روش‌هاي استاندارد آزمايشگاهي اندازه‌گيري شد. در اين نمونه‌ها، پارامترهاي روابط كميت- شدت پتاسيم (نسبت فعاليت پتاسيم در حال تعادل (AR0)، پتاسيم به آساني قابل تبادل (K0Δ)، گنجايش بافري بالقوه پتاسيم (PBCK) و پتاسيم به كندي قابل تبادل (Kx) )، به‌علاوه شكل‌هاي پتاسيم تعيين شدند. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تأثير توپوگرافي بر پارامترهاي نمودار كميت - شدت، در هر دو عمق معنادار بود (۰/۰۵>p) يافته ها: نتايج نشان داد كه تأثير توپوگرافي بر پارامترهاي نمودار كميت - شدت، در هر دو عمق معنادار بود است. (mmol L-1)0.5 ۰/۰۵۷/۰/۰۱۲) است. پتاسيم لبايل در افق هاي سطحي خاك ها در دامنه (mmol kg-1) ۰/۳۴-۱/۴۶ مي باشد. دامنه ظرفيت بافري پتاسيم در افق هاي سطحي۰۵۴-۳۶/۷۹۲۲ (mmol L)-۱0.5) mmol kg-1) است. دامنه تغييرات پتاسيم به سختي قابل تبادل (Kx) در افق سطحي خاك ها mmol kg-۱) ۰/۱۰-۲/۳۹)متغير بود. در خاك هاي قرار گرفته در شيب كم تر، مقدار mmol kg-1) ΔK0 ۱/۴۶-۰/۹۰) و (mmol L-1)0.5) AR0 (۰/۰۵۵-۰/۰۳۵) بيش تر از خاك هاي قرار گرفته در شيب بيش تر (ΔK0 با دامنه PBCK 0/014-0/011 بود. اما (mmol L-1) با دامنه 0.5 AR 0/53-0/34 و 0 (۱-mmol kg) و AR0 در شيب هاي مختلف متفاوتي داشت. مطالعه همبستگي بين پارامترهاي Q/I و ويژگي هاي خاك، بيانگر همبستگي معناداري در افق سطحي بين AR0 با كربن (**r=۰/۷۸**) CEC ،(r=۰/۷۴) و درصد و درصد رس (r=0/78**) CEC ،(r=0/ با كربن آلي (** 74 AR همبستگي معناداري در افق سطحي بين 0 در خاك ها بود. در افق تحتاني (r=0/ و درصد رس (** 66 (r=0/80**) CEC با ΔK همچنين 0 (r=0/62**) با ΔK و نيز همبستگي معنادار بين 0 (r=0/ و درصد رس (** 70 (r=0/56*) CEC با PBCK همبستگي معناداري بين در خاك ها بود. نتيجه‌گيري: نتايج اين تحقيق نشان داد كه توپوگرافي با تغيير ويژگي‌هاي خاك بويژه درصد رس، كربن آلي و CEC مي‌تواند بر پارامترهاي كميت – شدت پتاسيم تأثير گذارد.

Background and Objectives: Spatial variability of soil properties is related to environmental factors such as climate, slope position, topography, slope gradient, elevation, parent material and vegetation. Topography variability and soil formation cause the significant differences in soil characteristics in a hillslope. Topography affects the amount of nutrients, including potassium (K) in the soil. Therefore, knowledge of variability in soil K availability to achieve better production and sustainable management is essential. The relationship of quantityintensity (Q/I) offers a relatively full of soil K status. The present study was to evaluate the effect of topography on K quantity- intensity parameters using the six horizons in both depths on a sequence in Shahrekord plain. Materials and Methods: Soil samples were air dried, to pass a 2 mm sieve and then, selected physical and chemical properties of soil were measured by laboratory standard methods. In these samples Q/I parameters including activity ratio at equilibrium (AR0), labile K (ΔK0), potential buffering capacity (PBCK) and hardly exchangeable K (Kx) also K forms were determined. Results: The results showed that the effect of topography on K quantity- intensity parameters in both depths was significant (P<0.05). The K activity ratio in the surface soils ranged from 0.012-0.057 (mmol L-1)0.5. The labile K surface soil ranged from 1.46-0.34 (mmol kg-1). K potential buffering capacity was 36.79-22.54 (mmol kg-1) / (mmol L-1)0.5 in the surface horizons. The hardly exchangeable K (Kx) varied in soils surface 2.39-0.10 (mmol kg-1). In soils located on the lower slope, the amount ΔK0 (0.90-1.46 mmol kg-1) and AR0 (0.035-0.055 mmol L-1)0.5 higher than the soil located at upper slope (ΔK0 in the range of 0.34-0.53 (mmol kg-1) and AR0 with a range of 0.011-0.014 mmol L-1)0.5, respectively. But PBCK and AR0 have different values at different slopes. Study the correlation between Q/I parameters and soil properties suggested that correlation was observed between AR0 with organic carbon in surface layers (r=0.74**), CEC (r=0.78**) and clay (r=0.62**). Correlation between ΔK0 and CEC (r=0.80**) and clay (r=0.66**) was also significant. In subsoil horizon significant correlation was found between PBCK with CEC (r=0.56*) and clay (r=0.70**); between ΔK0 with exchangeable K (r=0.83**) and organic carbon (r=0.89**). Conclusion: The results showed that topography caused changes in the soil properties.