ارزيابي برخي صفات كمي و كيفي سياهدانه (Nigella sativa L) و ريحان (Ocimum basilicum L) در الگوهاي مختلف كشت مخلوط با لوبيا (Phaseolus vulgaris L)

به منظور ارزيابي برخي صفات كمي و كيفي سياهدانه (Nigella sativa L.) و ريحان (Ocimum basilicum L.) در الگوهاي مختلف كشت مخلوط با لوبيا (Phaseolus vulgaris L.) و نسبت برابري زمين، آزمايشي به صورت طرح بلوك هاي كامل تصادفي با هشت تيمار و سه تكرار در مزرعه اي واقع در استان آذربايجان غربي- شهرستان نقده در سال زراعي ۹۳-۱۳۹۲ اجرا شد. الگوهاي كاشت در هشت سطح شامل كشت مخلوط رديفي (يك رديف سياهدانه + يك رديف لوبيا + يك رديف ريحان) و كشت مخلوط نواري (يك رديف سياهدانه + دو رديف لوبيا + يك رديف ريحان، دو رديف سياهدانه + چهار رديف لوبيا + دو رديف ريحان، سه رديف سياهدانه + شش رديف لوبيا + سه رديف ريحان، چهار رديف سياهدانه + هشت رديف لوبيا + چهار رديف ريحان) و كشت خالص سه گونه بود. صفات مورد آزمايش شامل عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و درصد اسانس سياهدانه، عملكرد ماده خشك و درصد اسانس ريحان در چين اول و دوم و عملكرد دانه و بيولوژيك لوبيا بود. نتايج نشان داد كه عملكرد اقتصادي هر سه گياه تحت تاثير تيمارهاي آزمايش قرار گرفت و ميانگين اين صفت در كشت خالص نسبت به كشت مخلوط بالاتر بود. با افزايش عرض نوارها در تيمار هاي كشت مخلوط عملكرد دانه سياهدانه ۳۰ درصد و عملكرد ماده خشك ريحان در چين اول ۲۹ و در چين دوم ۲۴ درصد نسبت به تيمار كشت خالص كاهش يافت، ولي نتايج در مورد گياه لوبيا نشان داد كه بين كشت خالص با كشت مخلوط چهار رديف سياهدانه + هشت رديف لوبيا + چهار رديف ريحان از نظر عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك اختلاف معني داري وجود نداشت. درصد اسانس سياهدانه و ريحان در تمامي تيمار هاي كشت مخلوط بالاتر از تيمار كشت خالص بود. بيشترين نسبت برابري زمين (۹۳/۱) از كشت مخلوط نواري با نسبت دو رديف سياهدانه + چهار رديف لوبيا + دو رديف ريحان به دست آمد كه نشان دهنده افزايش سودمندي زراعي كشت مخلوط نسبت به كشت خالص است. به نظر مي رسد كه اين الگوي كشت مي تواند در افزايش درآمد اقتصادي و بهره وري استفاده از زمين هاي كشاورزي به ويژه در بوم نظام هاي توليد گياهان دارويي به طور قابل ملاحظه اي موثر باشد.