تعيين اعداد مرجع و محدوديت عناصر غذايي براي پرتقال با استفاده از روش تشخيص چند‌گانه عناصر غذايي

سابقه و هدف: وضعيت عناصر غذايي در گياهان با عملكرد زياد مي‌تواند يك معيار واقعي براي ارزيابي رشد و وضعيت مطلوب عناصر غذايي در گياه باشد. اولين قدم در اجراي هر روش تشخيص تغذيه‌اي، تعيين اعداد مرجع مي‌باشد. اين پژوهش با هدف تعيين اعداد مرجع، دامنه غلظت مطلوب و محدوديت عناصر غذايي، به روش تشخيص چندگانه عناصر غذايي (CND) براي پرتقال صورت گرفت. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در 30 باغ مركبات از مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري استان كهگيلويه و بويراحمد اجرا شد. مبناي انتخاب اين باغ‌ها، مقدار عملكرد متفاوت، رقم و سن درختان مشابه بود. نمونه‌هاي مركب خاك و برگ به روش استاندارد جمع‌آوري و با استفاده از روش هاي مناسب آزمايشگاهي تجزيه شدند. در زمان برداشت، مقدار عملكرد هر باغ تعيين شد. شاخص‌هاي عناصر غذايي به روش تشخيص چندگانه عناصر غذايي (CND) تعيين شدند. يافته‌ها: با استفاده از مدل تابع تجمعي نسبت واريانس عناصر غذايي و از حل معادلات تابع تجمعي درجه سه مربوط به ده عنصر غذايي به همراه غلظت باقي‌مانده، عملكرد‌‌‌هاي مرتبط با هر يك از آن‌ها بر حسب تن در هكتار محاسبه شدند و براي نيتروژن 83/15، فسفر 52/14، پتاسيم 90/18، كلسيم 27/14، منيزيم 69/7، منگنز 44/15، روي 84/13، آهن 51/13، مس 33/15 و بور 78/14 و عناصر باقي‌مانده (Rd) 71/16 به‌دست آمد. بر اساس ميانگين عملكرد‌هاي محاسبه شده، عملكرد هدف به مقدار 62/14 تن در هكتار تعيين و با توجه به عملكرد هدف، 43 درصد از باغ‌هاي انتخابي در گروه با عملكرد زياد و57 درصد از آن‌ها در گروه با عملكرد كم قرار گرفتند. صحت اين گروه‌بندي بر اساس عملكرد نيز توسط روش كيت- نلسون تاييد شد. اعداد مرجع تشخيص چندگانه (V*x) عناصر غذايي‌ شامل: 192/0± 12/3 V*N =، 227/0± 47/0 V*P =، 179/0± 8/2 V*K =، 156/0± 36/3 V*Ca =، 131/0± 96/0 V*Mg =، 269/0± 35/3- V*Mn=، 136/0± 16/4-= V*Zn، 354/0± 67/2- V*Fe =، 115/0± 92/4- V*Cu =، 235/0± 39/2- V*B = و 066/0± 79/6 V*Rd = برآورد شدند. دامنه غلظت مطلوب عناصر غذايي براي پرتقال، به‌منظور حصول عملكرد حدود 15 تن در هكتار، براي نيتروژن 329/0± 38/2، فسفر 033/0± 17/0، پتاسيم 235/0± 73/1، كلسيم 415/0±02/3، منيزيم 040/0± 27/0، منگنز 44/11 ± 21/38، روي 52/2 ± 38/16، آهن 57/31± 7/77، مس 04/1± 63/7 و بور 24/29±54/98 تعيين شدند. نتيجه‌گيري: عدم تعادل عناصر غذايي مانند بور و بعضي از كاتيون‌ها مي‌تواند يكي از دلايل قرار گرفتن 57 درصد از باغ‌ها در گروه با عملكرد كم‌تر از عملكرد حدواسط باشد. نتايج نشان داد كه غلظت بور در برخي نمونه‌ها بيش‌تر از عدد مرجع مطلوب تعيين شده‌ بود و منيزيم، روي، آهن و كلسيم چهار عنصري بودند كه كمبود آن‌ها در مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري استان بيش‌تر شايع بوده كه اين مي‌تواند دليلي براي كاهش عملكرد باشد.

Background and Objectives: Nutrients status in plants with high yield can be a real benchmark for evaluating the growth and desirable nutrient status in the plant. The first step in the implementation of any nutritional diagnosis method is determining norms. This study aimed to determine norms, range of optimum concentration and limitation of nutrients for orange by compositional nutrient diagnosis method. Material and Methods: This study was conducted in 30 citrus orchards in the tropical and semi-tropical regions of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province. The principle of selecting these orchards was the similarity in age and variety, with different yield. Composite samples of soil and leaf were taken by standard method and analyzed by using appropriate laboratory methods. The yield of each orchard was determined at the harvested time. Norms of nutrients were determined by compositional nutrient diagnosis method. Results: The yield related to each of nutrient was calculated by the model of cumulative variance ratio function of nutrients and solving cumulative third-rank function related to 10 nutrients along and also remaining concentration, with unit of ton per hectare as 15.83 for nitrogen, 14.17 for phosphorus, 18.90 for potassium, 14.27 for calcium, 7.69 for magnesium, 15.44 for manganese, 13.84 for zinc, 13.51 for iron, 15.33 for copper, 14.78 for boron and 16.71 for remained nutrients (Rd). Based on average of optimal yield, the goal yield was determined as 14.62 ton per hectare and with attention to the goal yield, 43% of the selected orchards were located in high-yield subpopulation and 57% of them were located in low-yield subpopulation. This was confirmed by Cate-Nelson method. Compositional nutrients diagnosis norms were estimated as: V*N = 3.12± 0.192, V*P = 0.47± 0.227, V*K = 2.8± 0.179, V*Ca = 3.36± 0.156, V*Mg = 0.96± 0.131, V*Mn= -3.35± 0.269, V*Zn = -4.16± 0.136, V*Fe = -2.67± 0.354, V*Cu = -4.92± 0.115, V*B = -2.39± 0.235 and V*Rd = 6.79± 0.066. Optimal range of nutrients for orange to achieve yield of about 15 ton per hectare were determined as 2.38±0.335 for nitrogen, 0.17±0.033 for phosphorus, 1.73± 0.235 for potassium, 3.02 ± 0.415 for calcium, 0.27 ± 0.040 for magnesium, 38.21 ± 11.44 for manganese, 16.38 ± 2.52 for zinc, 77.7± 31.57 for iron, 7.63 ± 1.04 for copper and 98.54 ± 29.24 for boron. Conclusion: Imbalance of nutrients such as boron and some cations could be one of the reasons of locating 57% of orchards in low-yield subpopulation. In this way, results showed that the concentration of boron in some samples was higher than appropriate determinate norm while, the deficiency of four elements, including magnesium, zinc, iron and calcium is more common in these areas of the province, which it can be a reason for decreasing of yield.