از فرويد تا مزلو : دگرگوني پارادايم هاي روان شناسي دين در دوره مدرنيته

From Freud to Maslow: Transformation of Paradigms in Psychology of Religion in Modern Era

علم روان شناسي جديد از آغاز تا امروز چهار موج مشخص و گسترده را پشت سر نهاده است: اين چهار موج از زمان فرويد و روان تحليل گري در حدود سال 1900م آغاز مي شود؛ حدود سال 1920م جنبش رفتارگرايي به وجود مي‌آيد؛ در سال 1940م رويكردهاي انسان گرايانه پديدار مي شوند، و بالاخره در حدود سال 1960م، ديدگاه فرافردي شكل مي‌گيرد. از آن زمان به بعد نيز ظاهراً موج پنجمي به وجود آمده است كه مي توان آن را رويكردهاي التقاطي و‌ تركيبي به شمار آورد. اين مقاله به بررسي جايگاه دين در نظرات روان شناسان كلاسيك در دورة مدرنيته نخست، به‌ويژه فرويد و يونگ، و باور منفي رفتارگرايان در باب دين، و همچنين روان شناسان جديد در مدرنيته از جمله ويليام جيمز، رولومي، ويكتورفرانكل و اريك فروم مي پردازد. سپس آراء روان شناسانه و انسان گراي كارل راجرز و آبراهام مزلو را گزارش و تحليل مي كند. در اين جستار ديده مي شود كه برخلاف نظرات فرويد و پارادايم غالب در بين روان شناسان پيشين، در نظرگاه آبراهام مزلو و ديگر انديشمندان روان شناسي انسان گرا، معنويت ودين - البته با قرائتي خاص - رابطة بسيار نزديكي با نيازهاي دروني انسان دارد و ذاتي بشر است و زندگي معنوي و ديني، جنبه‌اي از زيست انساني است.

There are Four distinct intellectual waves affected the formation of psychology and psychological study of religion: Psychoanalytic theory (from 1900), Behavioral psychology (appeared about 1920), Humanistic psychology (appeared in 1940s) and transpersonal psychology (appeared about 1960 onwards). From that time onwards, appeared fifth wave can be considered as the elective and synthesis approaches. In this essay the position of religion is discussed from the viewpoint of classical psychologists during the early modern period, especially that of Freud and Jung and the negative belief of behaviorists about religion and also modern psychological theories in late modernity, like William James, Rollo May, Viktor Frankl and Erich Fromm and in the following, humanistic and psychological perspectives of Carl Rogers and Abraham Maslow will be assessed critically. In this inquiry, it will be concluded that despite Freud and most of former psychologists' perspectives and according to Maslow's theory, human is inherently religious oriented and spiritual life is a part of his life.