كليدواژه :
آناتومي چوب , بازدانگان , تبريز , ديرينه شناسي گياهي , ساقه هاي درختي , پليوسن , چوب فسيل
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: جهت معلوم كردن مسير تكاملي فيلوژنتيك و نيز رده‌بندي گياهان، از ديرباز، تشريح و شناسايي چوب توسط پژوهشگران علوم زيستي مورد نظر بوده است. در حيطه ديرينه‌شناسي نيز با مطالعه چوب‌هاي فسيل گام‌هاي بلندي تا كنون برداشته شده است. چوب‌هاي فسيل در مقايسه با ساير اندام‌هاي گياهان فسيل از اين مزيت برخوردارند كه سابقه طولاني از محيط رويشگاه را در خود حفظ مي كنند. در اين مطالعه به شناسايي و معرفي فسيل‌هاي درختي به‌دست آمده طي تهيه نقشه زمين‌شناسي 1:25000 آناخاتون در شمال تبريز مي‌پردازيم.
مواد و روش ها: در اين تحقيق به منظور شناسايي ساقه‌هاي درختي سنگي شده به سن پليوسن از شمال شرق تبريز، از قطعات ساقه مانند كه در منطقه در دسترس قرار گرفت استفاده شد، پس از انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه ، ابعاد، رنگ و ساير مشخصات فيزيكي نمونه‌ها ثبت شدند و از نمونه‌ها عكسبرداري به‌عمل آمد. از هر نمونه قطعه‌اي كه در هر سه جهت عرضي، شعاعي و مماسي داراي وضعيت ظاهري مناسبي بود، براي تهيه مقطع نازك انتخاب گرديد. پس از برش اوليه چوب به قطعاتي كه نسبت به محور طولي درخت توجيه باشند، اقدام به تهيه مقاطع نازك از چوب شد. بدين منظور ابتدا قطعاتي از نمونه‌ها را با حفظ جهات اصلي چوب به ابعاد حدود 3×2×1 سانتي متر درآورده و سپس سطح آن صاف و صيقلي شد. بعد از چندين مرحله ساب ، مقطع چوب فسيل به‌حدي نازك مي‌شود كه نور از آن عبور كند و آماده مطالعه ميكروسكوپي مي‌شود كه اين ضخامت حداكثر ۰/۰۳ ميلي‌متر مي‌باشد. از چوب‌هاي فسيل، مقطع نازك در هر سه جهت عرضي، شعاعي و مماسي تهيه گرديد. مقاطع نازكي كه وضعيت حفظ‌شدگي در آنها امكان مطا لعه را ميسر مي‌كرد، به وسيله ميكروسكوپ نوري مورد مطالعه تشريحي قرار گرفتند و مشخصات مربوط به تراكئيد‌ها، اشعه‌هاي چوبي، پارانشيم، روزنه‌ها، كانال‌هاي رزين و ساير عناصر اندازه‌گيري و ثبت شدند. تشريح چوبها ابتدا حتي‌الامكان با تبعيت از فهرست بين‌المللي ويژگيهاي ميكروسكوپي براي شناسايي چوب سوزني برگان، انجام شد و سپس از طريق مقايسه با موارد مشابه، تكميل شد.
يافته ها: نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه ساختمان چوب مورد مطالعه از بازدانگان مي باشد كه حد دواير رويشي در آن مشخص، انتقال از چوب آغاز به چوب پايان، ناگهاني، واجد اشعه تك‌رديفه، داراي روزنه‌هايي مانند شبه كاجي در ميدان تلاقي و مجاري رزين معدود و عمدتاً منفرد است و قرابت آن در اين بررسي با جنس Pinuxylon از راسته كونيفرها نشان داده شده است.
نتيجه گيري: با وجود حفظ‌شدگي نا‌مناسب نمونه‌ها، براي شناسايي يا انتساب آنها به جنس‌ها و گونه‌هاي امروزي، وجود مجاري رزين، تعداد بسيار اندك پارانشيم‌هاي محوري، روزنه‌هاي درشت و تك‌رديفه بر روي ديواره شعاعي تراكئيدهاي چوب آغاز و روزنه‌هاي احتمالاً شبه كاجي در ميدان‌هاي تلاقي، انتساب نمونه‌هاي اين تحقيق را به Pinuxylon پيشنهاد مي نمايد كه نشاندهنده آب و هواي معتدل در آن منطقه و در آن دوره مي باشد
چكيده لاتين :
Background and objectives: To reveal plants systematic and phylogenetic evolutionary development of the species, wood identification and wood anatomical descriptions were being considered by Biology researchers every so often. From Palaeobotany point of view there have been done successful researches by studying wood fossils. Petrified woods preserve more extended history of wood habitats comparing to other plants organs. In this study, we identify and introduce fossil woods of Annakhatoon NE of Tabriz region, which were explored from 1:25000 map preparation operations. Materials and methods: In this study, we put to use stem like pieces to make identifications of the petrified tree stems of the age Pliocene, NE Tabriz.A test specimen was selected from each sample seeming to be in good preservation status at all directions of wood axis, to prepare thin sections. Appearance, size, color and other physical characteristics were recorded and photographs prepared, after transferring the collected samples to the laboratory. we prepared thin sections of all types of transversal, radial and tangential planes, according to specific methods, whereas possible. First of all we cut 1x2x3 cm pieces with their long axis parallel to tree longitudinal axis, removed rough areas, planed and finished. After making a plenty of polishes, the thickness was so lowered around 0.03 mm that the light could pass through the wood thin sections. Thin sections of tangential, radial and cross section were prepared to study microscopically. In the cases where the state of preserving allowed, we studied wood anatomy and the features related to tracheids, ray parenchyma, pits, resin channels and other wood elements employing light microscope. Following IAWA list of microscopic features of Gymnosperms, made the elementary descriptions the identification was completed by comparing data with other petrified woods in collections elsewhere. Results: Results showed that the structure of fossil sample was the same as Gymnosperms. Growth ring boundaries distinct, transition from early wood to latewood abrupt, ground tissue consists of thin walled tracheids, uniseriate rays abundant, unlikely pinoid bordered pits in cross fields and a few solitary resin canals, were common. The material has been referred to Pinuxylon fossil species of Coniferals at this stage. Conclusion: Although lack of proper preservation, solitary resin canals, few axial parenchyma, large bordered pits arranged in single rows at radial walls of earlywood tracheids and very likely pinoid pits in the cross fields, show close relation to Pinuxylon genus type. This genus type implies a temperate climate there at that age.
