تحليل مناسك حافظ نظام اتوكراتيك در سياست نامه ي نظام الملك طوسي با تمركز بر آراي روان شناخت اريك برن

سياست نامه اثري است متعلق به دوره ي سلجوقيان كه به قلم يكي از وزراي صاحب نام و خراساني اين حكومت، نظام الملك طوسي نگاشته شده است. در بررسي اين كتاب، بايستي اين نكته ي مهم را در نظر داشت كه وي به عنوان يك شخصيت علمي، سياسي و فرهنگي مطرح كه از منطقه ي خراسان برخاسته، خواه ناخواه ذهنياتش تحت تأثير فضاي فكري اين منطقه است و بررسي اثر وي را ميتوان، به مثابه ي بررسي و تحليل "تأثيرات فضاي فكري خراسان" بر ايران آن دوره ي تاريخي ارزيابي كرد. در اين پژوهش، خواهيم ديد كه نظام الملك طوسي به سبب باورمندي به حكومت سلطنتي مطلق (اتوكراسي)، در پي ترويج نگرشي است كه بر بنياد آن پذيرش اقتدار و خودكامگي پادشاه، امري پسنديده مي نمايد. از اين رو، زماني كه اثر او را با بهره گيري از آراي روان شناختي اريك برن مورد بررسي قرار مي دهيم، نشانگاني از گونه اي مناسك در آن مي يابيم كه مي توان آن را مناسك حافظ نظام اتوكراتيك ناميد. مناسكي كه مي كوشد، مردم را به تبادل از جايگاه كودك تطبيق يافته در برابر پادشاهي تشويق كند كه خود با حالت والد به كنشگري مي پردازد. امري كه در درازمدت سبب پذيرش اتوكراسي در ميان مردم مي شود و حكومت هاي خودكامه را قدرت و استحكام مي بخشد. از اين جهت، اين اثر را ميتوان حاوي نشانگان زباني يك فرهنگ پذيراي خودكامگي و اتوكراسي ارزيابي كرد كه آگاهي دقيق از اين موضوع در نوع مواجه پژوهشگران با اين متن ادبي - سياسي، اهميت ويژه اي دارد.