بررسي سير تحول ايوان در خانه هاي نهبندان از قاجار تا پهلوي

خانه هاي سنتي نهبندان بيشترين سازگاري را با طبيعت و اقليم دارند. معماران با طراحي صحيح و توجه به آسايش استفاده كنندگان توانسته اند در عين سادگي، پاسخگوي نياز ساكنين خانه ها باشند. يكي از اين فضاها، ايوان مي باشد كه در معماري مسكوني به شكل فضايي نيمه باز، جلوي اتاق ها قرار گرفته و با كاربري هاي متفاوت، دسترسي به فضاهاي داخلي را ممكن مي سازد. عنصر ايوان از ويژگيهاي بارز و به عنوان مهمترين بخش در ساختار فضايي خانه هاي تاريخي نهبندان در استان خراسان جنوبي به شمار مي رود كه به لحاظ قدمت، دوره قاجار تا پهلوي را در برمي گيرند. از اين رهگذر ابتدا به مفهوم و تاريخچه ايوان در ادوار گذشته پرداخته مي شود، سپس به مطالعه و بررسي گونه شناسي ايوان و چگونگي سير تحول ايوان بر پايه خانه هاي منتخب مي پردازد. گردآوري اطلاعات بر مبناي پژوهش هاي ميداني و كتابخانه اي نگارندگان مي باشد. ايوان در خانه هاي تاريخي نهبندان با شاخصه هايي چون قوس هاي جناغي و بيضي شكل، پوشش هاي طاق و تويزه، گهواره اي و گوشه سازي اسكنج نمود مي يابد. ايوان هاي مرتفع تر اكثراً در ضلع شمالي و جنوبي خانه ها قرار گرفته اند. اين خانه ها ضمن پاسخ گويي به نيازهاي جوي و اقليمي، رابطه مستقيمي با اصالت هاي فرهنگي، مذهبي و سنتي مردم دارند. بررسي ها نشان ميدهد ايوان در خانه هاي مورد مطالعه متأثر از آثار گذشته ايراني- اسلامي بوده و به انواع شكل هاي چند ايواني و تك ايواني با طرح هاي تزئيني ساده نمود پيدا مي كند. بدين ترتيب، بررسي نحوه تحول و تغيير در شكل و ساختار ايوان در خانه ها و ازمنه مورد نظر از اهداف پژوهش مي باشد.