جايگاه سرمايۀ اجتماعي در ارتقاي تعلق مكاني (مورد مطالعه: مناطق روستايي شهرستان زابل)

Role of social capital in promoting sense of place (Case: rural areas in Zaboul County)

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه سرمایة اجتماعی در ارتقای تعلق مكانی در بین مردم روستایی انجام گرفت. این تحقیق شامل پیمایش پرسشنامه‌‌ای بود. جامعة آماری پژوهش شامل همة سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان زابل به تعداد 26010 نفر بود كه از بین آن‌ها 310 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای با انتساب متناسب در میان هشت روستای مورد مطالعه انتخاب شدند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه براساس نظر كارشناسان محلی و استادان دانشگاهی تأیید شده، و پایایی آن از طریق محاسبة ضریب آلفای كرونباخ برای مقیاس‌های مختلف تأیید شد. طبق یافته‌های تحقیق، نزدیك به 24 درصد پاسخ‌گویان دارای تعلق مكانی كم، 49 درصد دارای تعلق مكانی متوسط، و 27 درصد دارای تعلق مكانی زیاد بودند.با توجه به ضرایب همبستگی، بین سرمایة اجتماعی و تعلق مكانی پاسخ‌گویان رابطة معنادار وجود دارد.نتایج تحلیل مسیر نشان داد سرمایة اجتماعی بیشترین تأثیر را بر تعلق مكانی دارد (با میزان تأثیر كل 268/0+). متغیرهای وضعیت شغلی (249/0+)، بهره‌مندی از خدمات (207/0+)، عضویت در نهادهای روستایی (197/0+)، طول اقامت در روستا (195/0+)، مهاجرت اعضای خانواده (188/0-)، و رضایت از زندگی (156/0+) در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در مجموع، براساس یافته‌های تحقیق، بهره‌گیری از راهبردهای مشاركتی در راستای ارتقای سرمایة اجتماعی و پیشبرد توسعة یكپارچۀ محلی می­تواند به افزایش تعلق مكانی و سكونت پایدار در مناطق روستایی شهرستان زابل منجر شود.

This research aimed to investigate role of social capital in promoting sense of place and identify influencing factors on sense of place among rural people. This research was done by using questionnaire survey. The target population includes 26010 of rural people in Zabol County in which 310 people (heads of rural households) selected as samples of this research. The multi-stage cluster sampling technique with appropriate allocation among eight villages was used to select samples. The face and content validity of questionnaire as research tool was verified using comments of faculty members and local experts and its reliability was confirmed according to Cronbachʹs alpha coefficient which calculated for several scales of the questionnaire, including: sense of place (0.91), social capital (0.81) and life satisfaction (0.93). Results showed that the sense of place of 27 %of respondents was measured at high level, 49% at mediate level and 24% at low level. According to correlation coefficient, there is a significant relationship between social capital and sense of place of respondents. The results of path analysis showed that “social capital” (with path coefficient 0.268) have most impact on final dependent variable, sense of place. Some variables such “occupation situation (0.249)” “education (-0.216)”, “receiving social services (0.207)”, “experience of membership in local institutions (0.197)”, “years of residence in village (0.308)”, “immigration of family members (-0.188)”, and “life satisfaction (0.156)” are in next rank. Overall, according to the research findings, using participatory approach to promote social capital and to enhance integrated community development could be led to increase sense of place and sustainable settlement in the rural areas of Zabol County.