بررسي عوامل تاثيرگذار بر مديريت بهينه آب‌شور با استفاده از چارچوب معيشت پايدار

Analyzing the factors affecting optimal management of saline water by application of Sustainable Livelihoods Framework

در سال‌هاي اخير به سبب محدوديت روزافزون منابع آب شيرين، امكان كاربرد منابع جايگزين به ويژه آب‌هاي شور به طور جدي مطرح شده و يكي از گزينه‌هاي پيش رو براي تدوام و ثبات فعاليت‌هاي كشاورزي مي‌باشد. اين در حالي است كه پايداري بلندمدت آبياري با آب‌شور به مديريت آن بستگي دارد و مديريت بهينه نيز منوط به شناخت عوامل تاثيرگذار بر آن است. در همين راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل تاثيرگذار بر مديريت آب‌شور در شهرستان كارون استان خوزستان به روش پيمايشي انجام شد. جامعه آماري پژوهش، شامل كشاورزان شهرستان كارون به تعداد 19720 نفر بود كه از اين تعداد، نمونه‌اي به حجم 120 نفر برآورد و به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب گرديد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسشنامه بود كه روايي آن توسط اساتيد گروه ترويج و آموزش كشاورزي دانشگاه رامين خوزستان مورد تاييد قرار گرفت و براي سنجش پايايي آن از ضريب آلفاي كرونباخ (0.83 - 0.65) استفاده شد. براي تدوين شاخص دارايي‌هاي معيشتي، ابتدا رفع اختلاف مقياس‌ها انجام شد و سپس بر اساس تحليل مولفه‌هاي اصلي، وزن مولفه‌هاي هر يك از شاخص‌ها محاسبه و شاخص ساخته شد. نتايج تحقيق نشان داد كه كشاورزان منطقه در زمينه مديريت آب‌شور آبياري، بيشتر رفتار مديريت فني را بروز داده‌اند. بيشترين ميزان دارايي معيشتي كشاورزان مربوط به سرمايه اجتماعي و كمترين ميزان آن مربوط به سرمايه فيزيكي بوده است. همچنين، رفتار مديريت آب‌شور در بين كشاورزان با دارايي‌هاي مختلف، متفاوت بوده است.

In recent years, fresh water has been increasingly reduced and saline water has been one of the options to help the continuity and stability of agricultural activities. Hence, long-term sustainability of saline water irrigation depends on how to manage it at the fields. Optimal management requires identifying the factors affecting it. In this regard, this study used the descriptive–survey method to analyze the factors affecting the optimal management of saline water based on the Sustainable Livelihoods Framework. The statistical population of the study consisted of all the farmers of the Karun County (N=19720). By using the table of Krejcie and Morgan, the sample size was determined (n= 120). The sample was chosen through the simple random sampling method. Data were collected using a questionnaire. The questionnaireʹs face and content validity were approved by a panel of the agricultural extension and education experts and its reliability was confirmed by calculating the Cranach’s alpha coefficient (0.65-0.83). The data was analyzed by using the SPSS software. At the first stage the variables was converted to standard scores in order to construct livelihood assets indices. Then, principal component analysis was ran to assign the weights of the indicators. The results showed that farmersʹ management behavior in using saline water was dominated by technical management manners. Social capital and physical capital were known as the most and least livelihood assets of farmers, respectively. Also, there were statistically significant differences in farmersʹ management behavior based on their livelihood assets.