تعيين راهبرد اقتصادي مناسب براي حفاظت از منابع آب زيرزميني دشت قزوين

Determining the Appropriate Economic Strategy to Conserve Groundwater Resources in Qazvin Plain

دشت قزوين يكي از دشت‌هاي مستعد كشور براي توليد محصولات كشاورزي است كه حفر چاه هاي بيش از حد و استفاده بي رويه از آب هاي زيرزميني طي دو دهه اخير سبب افت سطح آبخوان ها و منفي شدن بيلان آب زيرزميني در آن شده است. براي حفاظت از منابع آب زيرزميني اين دشت نياز است كه راه‌كارها و برنامه هاي سياستي مناسبي در اين زمينه به كارگرفته شوند. لازمه اين امر شناخت بيشتر رفتار كشاورزان مي باشد. به همين منظور، در مطالعه حاضر براي بررسي رفتار كشاورزان در استفاده از آب هاي زيرزميني و تعيين راه‌كار مناسب براي حفاظت از منابع آب دشت قزوين، از مدل برنامه ريزي رياضي اثباتي (PMP) و رهيافت تابع توليد با كشش جانشيني ثابت (CES) استفاده شد. راه‌كارهاي مورد بررسي شامل افزايش قيمت آب آبياري، كاهش منابع آب در دسترس و استراتژي كم آبياري بودند كه هر يك تحت سناريوهاي مختلف بررسي و ارزيابي شدند. داده هاي مورد نياز اين مطالعه از نوع اسنادي و مربوط به سال 1391-1390 بودند كه از طريق مراجعه به ادارات ذي ربط در استان قزوين جمع-آوري شدند. حل مدل در نرم افزار GAMS 23/5 صورت گرفت. نتايج نشان داد كه هر سه راه‌كار مورد بررسي منجر به صرفه-جويي در مصرف آب آبياري شده، اما ميانگين تغييرات بازده برنامه اي با افزايش قيمت آب آبياري، كاهش منابع آب در دسترس و اعمال كم‌آبياري به ترتيب 13/3، 61/8 و 54/5 درصد كاهش مي يابد. در پايان، سياست قيمت گذاري آب آبياري با توجه به كاهش كمتر بازده برنامه اي، براي حفاظت از منابع آب زيرزميني دشت قزوين پيشنهاد شد و تكنيك كم آبياري پس از آن در اولويت قرار گرفت.

Qazvin plain is one of the capable plains in Iran to produce of agricultural goods. Unfortunately, due to inordinate shafts digging andirregular use of groundwaterthe level of groundwater has been decreased during two last decades so that water balance is negative now. To conserve the groundwater resources in this plain, strategies and appropriate policies are needed and this requires a better understanding of farmers’ behavior. Therefore, in the present study in order to investigate farmersʹ behavior in using of groundwater and determine appropriate strategies to conserve of groundwater resources in Qazvin plain,positive mathematical programming and production function with constant elasticity of substitution were used. The investigated strategies included increase in water price, decrease in water availability and deficit irrigation strategy and were investigated under various scenarios. The required data were registered information related to 2011-2012 collected from relevant departments in Qazvin province. The model was solved using GAMS 23/9 software. The results showed that all the investigated strategies led to water saving however the average gross profit changes decreased by 3.13, 8.61 and 5.54 percent with increasing water price, decrease in water availability and deficit irrigation, respectively. Finally, considering the less reduction in average gross profit, the irrigation water pricing and then deficit irrigation strategies were proposed to conserve groundwater resources in Qazvin plain.