انگيزش و تربيت اخلاقي در نظام مالياتي اسلام

Moral Motivation and Training in the Islamic Tax System

يكي از جنبه‌هاي برجسته در ماليات‌هاي اسلامي نظير خمس و زكات استفاده از سيستم داوطلبانه در انگيزش، محاسبه و پرداخت است. در مقابل در ماليات هاي متعارف به طور عمده از چارچوب‌هاي كنترلي و تشويقي – تنبيهي براي انگيزش، محاسبه و دريافت آن استفاده مي شود. در اين مقاله با استفاده از روش تحليلي به بررسي ميزان توجيه پذيري اين دو نوع سياست گذاري مالياتي مي پردازيم و اين سوال را مطرح مي‌كنيم: آيا بايد در ماليات هاي اسلامي نيز از سياست‌هاي كنترلي و تشويقي و تنبيهي متعارف استفاده كرد؟ فرضيه مقاله اين است كه اخلاق، نقشي محوري در ماليات هاي اسلامي ايفا مي كند و استفاده از سياست‌هاي كنترلي و تشويقي- تنبيهي مي‌تواند موجب هزينه‌هايي چون كاهش انگيزش دروني و كاهش اثربخشي ماليات‌هاي اسلامي در رشد اخلاقي شود. يافته هاي اين مقاله كه به روش كتابخانه‌اي و تحليلي انجام گرفته نشان مي دهد كه استفاده از سياست‌هاي شديد كنترلي و همچنين نظام تشويق و تنبيه متعارف مي‌تواند از دو طريق انگيزه‌هاي دروني و اخلاقي براي پرداخت ماليات را تحت تاثير قرار دهد. سياست‌هاي كنترلي از طريق كاهش حس اعتماد و سياست‌هاي تشويقي و تنبيهي مالي از طريق تغيير ذهنيت نسبت به بازار مبادله بر اخلاق مالياتي اثر منفي مي‌گذارند. به نظر مي‌رسد كه تلاش اسلام براي گسترش سيستم خوداظهاري، مصرف ماليات در محل جمع‌آوري، انعطاف‌پذيري ميزان ماليات، ضرورت قصد قربت هنگام پرداخت ماليات و تاكيد بر ابعاد تربيتي ماليات حاكي از توجه اسلام به آثار منفي سياست‌هاي كنترلي و تشويقي- تنبيهي بر اخلاق مالياتي است.

One of the outstanding aspects in Islamic taxes such as Khums and Zakat is the use of a voluntary system for motivation, calculation and payment. In contrast, conventional taxes mainly use a control-incentive framework for tax compliance. Using an analytical approach, the current paper evaluates the plausibility of the two tax systems by asking whether we could use control and incentive polices in the Islamic tax system, as it is used in the conventional tax system. I hypothesize that morality plays an important role in the Islamic tax system and use of control and incentives might produce problems such as intrinsic motivation crowding out effect and weakening the moral training capacity of Islamic taxes. According to the findings of the paper, the use of sever control policies and conventional incentive polices affect moral incentives for tax payments in two ways. The control policies erode self-esteem and incentive polices change the mentality of agents about exchange market for tax payment. It seems that the efforts of Islam to expand the system of self declaration, the consumption of taxes in place in which they have been collected, flexible tax rates, the necessity of good intention during paying taxes and emphasis on training aspects of the tax, shows that Islam has been aware of the negative effects of control and incentive polices on tax morale.