ارزيابي تحليلي و آزمايشگاهي ميزان انحلال پذيري خاك هاي گچي

Analytical and laboratory evaluation of the solubility of gypsiferous soils

خاك هاي گچي به علت انحلال پذيري ذرات گچ موجود در آن ها در اثر تماس با آب، يكي از انواع خاك هاي مشكل آفرين مي باشند. در اين پژوهش اثر سه عامل درصد گچ، شيب هيدروليكي وبافت خاك بر ميزان انحلال گچ به صورت تحليلي وآزمايشگاهي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور ابتدا نمونه هاي خاك گچي به طور مصنوعي و با افزودن مقادير مختلفي از سنگ گچ طبيعي شامل: ۰، ۵، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد وزني به سه نوع خاك با بافت هاي رسي، سيلتي و ماسه اي در مجموع 15 نمونه خاك گچي تهيه گرديد. سپس هريك از نمونه هاي گچي تحت شيب هاي هيدروليكي مختلف شامل: ۰/۵، ۱، ۲، ۵ و ۱۰ مورد آبشويي قرار گرفتند. براي انجام آزمايش آبشويي دستگاه خاصي با قابليت تغيير شيب هيدروليكي طراحي و ساخته شد. نتايج آزمايش ها و تحليل آماري انجام شده نشان داد كه مقدار گچ بيشترين تأثير بر ميزان انحلال گچ انواع خاك دارند و متغيرهاي شيب هيدروليكي و نوع خاك به ترتيب در رده هاي بعدي از اين نظر قراردارند. همچنين در اين پژوهش براي تبين ميزان آبشويي گچ به ازاي پارامترهاي شيب هيدروليكي و درصد گچ، براي هريك از خاك ها يك معادله رگرسيوني به طور مجزا و نيز يك معادله كلي براي تمام خاك ها ارائه گرديد.

Gypsum soil is one of the problematic soils because of considerable solubility for gypsum particles in contact with water. In this research, the effects of three factors including; gypsum percent, hydraulic gradient, and soil texture were studied on solubility of gypsum soils. To do this, samples of gypsum soils were provided artificially by adding various rates of natural gypsum rock including 0, 5, 10, 20 and 30 percent by weight of 3 kinds of soil textures including clay, silty clay and sand. Totally, 15 types of gypsum soils were prepared. Then each of gypsum soils were leached under five hydraulic gradients levels 0.5, 1, 2, 5 and 10. The results of the test indicated that the rate of gypsum in the soil has direct effect on the rate of soluble in a way that by increasing percent of gypsum the rate of solubility was increased. in addition, by increasing hydraulic gradient, the speed of water outcome and its amount from soil environment in a specified time was increased and also more rate of gypsum was derived. The statistical results show the highest impact of gypsum percentage and lowest impact of hydraulic gradient soil on solubility of particles in different types of soils and it has no significant effect on the overall equation of the soil texture.