تأثير روش آبياري ناقص ريشه با آب‌ شور بر عملكرد كيفي گياه آفتابگردان

Effect of Partial Root Zone Drying Irrigation with Saline Water on Qualitative Yield of Sunflower

كمبود آب غير­شور و افزايش تقاضاي آب براي آبياري منجر به كاربرد روش ­هاي جديد آبياري و همچنين به كار­گيري منابع آب ‌شور شده است. به همين دليل، آزمايش مزرعه ­اي طي دو سال زراعي 1393 و 1394 براي ارزيابي اثر مديريت كمي و كيفي آب آبياري بر خصوصيات مرفولوژيكي و عملكرد كيفي آفتابگردان در مزرعه پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري اجرا شد. پژوهش حاضر در قالب طرح فاكتوريل با طرح پايه بلوك كامل تصادفي، در سه تكرار اجرا شد. تيمارها شامل آبياري كامل با آب غير­شور (FI)، آبياري كامل با آب شور (SI)، آبياري كامل با تناوب آب شور و غير­شور (FSI)، آبياري ناقص ريشه در سطح 75 درصد آب مورد نياز با آب غير­شور (PRD1)، آبياري ناقص ريشه در سطح 75 درصد آب مورد نياز با آب­شور (PRD2) و آبياري ناقص ريشه در سطح 75 درصد آب مورد نياز با تناوب آب­شور و غير­شور (PRD3) بود. آب­شور با هدايت الكتريكي ۵/۴ دسي زيمنس بر متر از اختلاط 20 درصد آب درياي خزر با آب غير­شور به دست آمد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي PRD1، PRD3، FSI با تيمار كنترل (FI) در اكثر خصوصيات مورفولوژيكي اختلاف معني ­داري نداشتند. بالاترين درصد روغن از تيمار PRD2 و PRD3 با مقدار يكسان 56 درصد به دست آمد. تيمار SI كم­ترين ميزان درصد روغن را داشت. حداكثر عملكرد روغن با مقادير 1831 و ۱۷۸۳/۵ كيلوگرم در هكتار به ترتيب در تيمارهاي FI و PRD1 مشاهده شد. تيمارهاي PRD2 و SI كمترين مقادير عملكرد روغن و پروتئين را در هر دو سال داشتند. براساس نتايج، درشرايط بحران آبي و نياز به استفاده از آب كمتر و يا جايگزين نمودن آب شور با آب غير شور، روش ­هاي PRD3 و FSI به‌ عنوان مديريت بهينه توصيه مي­ شود تا علاوه بر صرفه­ جويي در منابع آب، تلفات كمي و كيفي محصول را به حداقل رساند.

The scarcity of freshwater and increasing water demand for irrigation has led to the application of new irrigation methods and also use of saline water resources. For this purpose, a field study was conducted in two crop seasons (2014 and 2015) for evaluating the effect of quantity and quality of irrigation water on morphological attributes and quality of sunflower in the experimental farm of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. Treatments were arranged as factorial based on randomized complete block design with three replications. treatments included full irrigation with fresh water (FI), full irrigation with saline water (SI), full irrigation with alternative use of saline water and fresh water (FSI), partial root zone drying irrigation with fresh water (PRD1), partial root zone drying irrigation with saline water (PRD2) and partial root zone drying irrigation with alternative use of saline and fresh water (PRD3). Saline water with an electrical conductivity of 5.4 dS/m was obtained from 20 percent mixing of Caspian seawater with fresh water. The results showed that, in most morphological characteristics, significant difference was not found between the treatments of PRD1, PRD3 and FSI compared with FI. The highest oil content (56%) was obtained from PRD2 and PRD3. SI treatment had the lowest oil content. The maximum oil yield was found in treatments FI and PRD1 with amounts of 1831 and 1783.5 kg per ha, respectively. The lowest level of oil and protein yield was found in PRD2 and SI treatments in both years. It could be concluded that in the water crisis condition and the need to use less water or saline water instead of fresh water, PRD3 and FSI methods are recommendable as the optimal management.