تاثير شكل كالبدي بلوك هاي شهري بر خُرداقليم فضاهاي باز شهري در اقليم گرم و خشك مطالعه موردي: شهر يزد

An Analysis of the Use of Religious Sources in Islamic Urban Planning Research

با توجه به وجود رابطه متقابل و تنگاتنگ بين ساختمان ها و محيط خارجي آنها، عواملي چون ساخت و بافت شهري، شكل، ارتفاع و اندازه بناها، جهت گيري خيابان ها و ساختمان ها، مصالح، سطح فضاهاي باز و پوشش گياهي اقليم خرد شهري را تحت تاثير قرار مي دهند. به عبارتي، هر عنصر انسان ساخت شهري در بالا و اطراف خود، اقليم مصنوعي خاصي پديد مي آورد كه همواره با آن در ارتباط متقابل قرار مي گيرد. شكل شهر و اجزا و عناصر تشكيل دهنده آن علاوه بر اين كه مي توانند بر كيفيت فضاهاي شهري اثر بگذارند، كيفيت هواي شهر را نيز مي توانند تغيير دهند؛ به نحوي كه تمركز يا پراكندگي عناصر آلوده كننده هوا كه از مسائل عمده شهرهاي امروز دنيا است و به جريان هاي جوي و تشكيل جزاير حرارتي در داخل شهر بستگي دارد، نيز به نوبه خود تحت تاثير شكل شهر قرار مي گيرد. مقاله حاضر با هدف بررسي نقش شكل شهري بر خُرداقليم و ايجاد آسايش حرارتي براي كاربران فضا، تدوين شده و با استفاده از روش توصيفي-تحليلي در بخشي از اراضي 17.5 هكتاري سيلو شهر يزد انجام گرفته است. در مرحله اول با روش شبيه سازي با استفاده از نرم افزار انوي مت، پارامترهاي اقليمي چون دماي هوا، سرعت باد، ميزان دماي متوسط تابشي، رطوبت نسبي در گرم ترين روز سال 1394 براي سايت محاسبه و سپس آسايش حرارتي بر اساس شاخص فانگر PMV براي گروه مشخص برآورد شد. در مرحله دوم 24 سناريوي پيشنهادي با توجه به نحوه تركيب توده و فضا و جهت قرارگيري، شبيه سازي شد تا از طريق مقايسه آسايش حرارتي مناسب ترين شكل شهري از نظر هم جواري توده و فضا و چينش قطعات و جهت گيري براي شرايط آب و هوايي يزد شناسايي شود. نتايج نشان مي دهد شكل شهري حياط مركزي با جهت گيري شمال غربي-جنوب شرقي مناسب ترين شكل شهري براي شهر يزد است و حداكثر شرايط آسايش حرارتي را براي عابران پياده فراهم خواهد كرد.

It seems that the role of Islamic urban planning research, same as other scientific domains, is critical and strategic for its realization. Nonetheless, misunderstandings of urban planning’s viewpoints from the religious knowledge’s statements are one of the challenges that not only can toughen up the failure of Islamic urban planning in practice, but also can lead other researchers toward a wrong direction. Given the mentioned threat, which is the research problem, the research question is how it is possible to research about Islamic urban planning and at the same time have the minimum errors and misunderstandings? With the aim to help for a more structured research about Islamic urban planning, and with descriptive-analytic methodology, this paper develops a systematic structure for doing research about Islamic cities. It also evaluates the understandings of seven selected articles about Islamic urban planning with the five criteria which are elicited from the mentioned system. Besides, information and data for this research are gathered through the content analysis, the case studies are selected by four criteria, and the results analyzed with comparative method. The results demonstrate that the macro understandings of Islamic urban planning are not different form mentioned criteria and in most of the cases are coordinated and consistent with each other. Meanwhile, it revealed that some misunderstandings such as the “unnecessary use of religious resources” or “no correlation between used statements and understood viewpoints” have led to different conclusions. Such these misunderstandings, have sometimes increased the difference between conclusions continually. The results also show the use of the Holy Quran as the main source in understanding the urban planning principles and less attention are made to other sources.