تحليل فضايي تغييرات الگوي تراكم جمعيت متاثر از اقدامات نوسازي در كلانشهر تهران (90- 1375)

Spatial Analysis of Changes of Population Density Pattern under Renewal Actions in Tehran (1996-2011)

اين مقاله به بررسي تفاوت هاي فضايي تراكم جمعيت، متاثر از فرايند مداخله نوسازي در محله هاي مختلف كلانشهر تهران مي پردازد. الگوي تراكم محله هاي مختلف شهر به نوعي نشانگر هويت خاص اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي آن و نمايانگر چشم اندازهاي متفاوت موجود در شهر است. اين مقاله درصدد پاسخ به اين پرسش است كه الگوي تراكم جمعيت طي سه دوره 7 ، 85 و 90 در سطح شهر تهران چگونه است؟ اين تحقيق با مطالعه فضايي ـ زماني تغييرات تراكم جمعيت سعي در شناخت بهتر الگوي فضايي تراكم جمعيت با استفاده از ArcGIS و Geoda و تكنيك هاي تحليل آماري فضايي به ويژه خودهمبستگي فضايي دارد. تكنيك خودهمبستگي فضايي ابزار بهتري براي نمايش الگو و نظم حاكم بر پراكندگي فضايي پديده ها را جستجو مي كند و تمركزهاي فضايي را شناسايي مي كند. يافته هاي اين پژوهش نشان داد توزيع تراكم جمعيت بيان كننده تمايزات فضايي در شهر تهران است. طي سه دوره 75، 85 و 90 تغيير الگوي پراكندگي جمعيت در سطح شهر تهران به صورت خوشه اي بوده است. گرچه از شدت و تمركز خوشه هاي بالا-بالا و پايين-پايين كاسته شده اما در مجموع، خوشه هاي پرتراكم بيشتري در سطح شهر تشكيل شده است و در مناطق مختلف شهر به صورت پراكنده مشاهده مي شوند، يعني پهنه هاي جديدي با تراكم بالا در سطح شهر ظاهر شده اند. پهنه هاي بي تفاوت (باقيمانده) در طي اين دوره ها در مكان هايي كه پهنه هاي بالا-بالا ظهور پيدا كرده اند خود را نشان مي دهند و اين مورد نشان دهنده اين امر است كه محدوده هاي جديدي از شهر مستعد تشكيل خوشه هاي بالا-بالا هستند.

This paper contains a comparative study of neighbourhood transformation taking place in different administrative parts of Tehran city in Iran. The way of occupation of different areas of the city show it’s certain economic, social and cultural identity and presents different landscapes in city. This paper tried to answer this question that how is population density during 1996, 2006 and 2011 in Tehran. This tried to recognize the spatial pattern for population density using ArcGIS, Geoda and techniques of spatial-statistical analysis especially spatial autocorrelation in better way by spatial-temporal investigation. Spatial autocorrelation measures the correlation of a variable with itself through space. The results show that during the three periods of 1996, 2006 & 2011 pattern of population distribution in Tehran has been clustered and has changed during these three periods. Although the intensity and concentration of High-High and Low-Low clusters is reduced however, the more high-density clusters have been formed in the city. Indifferent (Residual) zones have emerged during these periods in places where the High-High zones have formed, this means that New boundaries will change to form high-high clusters.