عملكرد ميانجي گري جمهوري اسلامي ايران در بحران ژئوپليتيك قره باغ

I.R. of Iran’s Mediatory Performance in Karabakh Geopolitical Crisis

حكومت ـ ملت ها از زمان شكل گيري با بحران هاي متعدد سياسي و ژئوپليتيكي روبرو شده اند. در بحران هاي ژئوپليتيكي كه زمينه مناقشه بر سر كنترل و به دست آوردن يك يا چند ارزش جغرافيايي قابل ملاحظه است، باعث ديرپايي بحران و عدم حل وفصل آن مي شود؛ زيرا مورد مناقشه در زمره منافع ملي محسوب مي شود كه امكان مصالحه بر سر آن براي طرف هاي درگير وجود ندارد. جمهوري آذربايجان به عنوان مهم ترين بازيگر در منطقه ژئوپليتيكي قفقاز جنوبي بعد از استقلال به دليل گسترش طلبي ارضي ارمنستان با بحران ژئوپليتيكي اشغال سرزمين مواجه شد. بحراني كه بعدها با مداخله برخي قدرت ها جنبه بين المللي پيدا كرد. ايران به عنوان مهم ترين همسايه آذربايجان همواره سعي كرده تا به نحوي با مداخله در اين بحران جايگاه خود را در ميان بازيگران منطقه اي و فرامنطقه اي حفظ كند. بر اين اساس تحقيق حاضر، به روش توصيفي ـ تحليلي در پي بررسي اين سوال اساسي است كه عملكرد ايران براي حل بحران قره باغ چگونه ارزيابي مي شود؟ نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بحران قره باغ با توجه به چندلايه بودن، تداوم و پايداري بحران، تعدد بازيگران و تعقيب اهداف ژئوپليتيكي خاص توسط ميانجي گران ابعاد پيچيده اي به خود گرفته است. ايران نيز بر اساس ماتريس پيچيده بحران و نيز الزامات ژئوپليتيكي خاص خود اهداف مختلفي را پيگيري مي كند: از تشكيل ائتلاف سه گانه بين آذربايجان، ارمنستان و تركيه جلوگيري كند، مانع از گسترش بحران به سمت مرزهاي خود شود و در نهايت، نقش بازدارنده اي در باب حضور بازيگران فرامنطقه اي مانند اسرائيل و آمريكا در كنار مرزهاي خود داشته باشد.

Nation-states have encountered several political and geopolitical crises since the outset of their formation and development. In geopolitical crisis that the grounds for the conflict over the control and capture of one or more geographical values are significant, the crisis endures and sustains to some extent and cannot be easily resolved; since the issue of conflict belongs in the national interests upon which no compromise is feasible for the parties involved. The Republic of Azerbaijan, as an important actor in the geopolitical region of Southern Caucasia, faced a geopolitical crisis of the occupied territories due to Armenian territorial expansionism. It was a crisis that gained some international aspects following the intervention of some powers. Iran, as the most important neighboring country to Azerbaijan, has very often attempted to maintain her own position among regional and transregional actors through intervening in this crisis. Accordingly, this current study descriptively-analytically attempts to examine the question how Iran’s performance is assessed to resolve Karabakh’s crisis. The research findings demonstrate that Karabakh’s crisis has become complicated due to its being multi-faceted, its longevity and resistence, the plurality of the actors and the persuit of some particular geopolitical objectives by the mediators. Iran also follows up her own various objectives on the basis of the complex matrix of crisis and her geopolitical implications: prevention of triple coalition of Azerbaijan-Armenia-Turkey; averting the crisis spreading to her borders; playing an inhibitory role against the presence of transregional actors like Israel and U.S. accosting her borders.