شناسايي، تحليل و اولويت بندي عوامل كليدي تاثير گذار بر باززنده سازي حمام هاي ايراني موردكاوي: حمام تاريخي محتشم كاشان

Identifying, analyzing and prioritizing the key factors affecting the restoration of Iranian baths:Case of study: Mohtasham historical bath of Kashan

بناها و فضاهاي شهري تاريخي، پديده اي است كه بسياري از كشورهاي صاحب قدمت كمابيش با آن مواجهند. تحقق عيني عصر «جهاني شدن» و شتاب فزاينده تغييراتي كه تمامي شئون زندگي آدمي را فراگرفته است، نه تنها از اهميت اين سرمايه هاي تاريخي و داشته هاي فرهنگي نكاسته، بلكه، بحران هويت و سرگرداني جوامع امروزي، نگاه ها را بيش از پيش به ميراث به يادگار مانده از نسل هاي گذشته دوخته است. حمام هاي ايراني به عنوان يكي از فضاهاي شهري پويا در كانون مركز محلات قديمي كشور، از جمله اين آثار و بناها به شمار مي آيند كه در گذشته اي نه چندان دور، كاركردهاي متعدد و مختلفي در حوزه هاي بهداشتي، درماني، اجتماعي، اقتصادي، مذهبي و ... داشته اند. امروزه اين حمام ها عمدتاً متروكه و بلااستفاده شده، و يا دست كم بخش عمده اي از نقش ها و جايگاه خود را از دست داده اند، در حالي كه هنوز براي ايفاي بخشي از كاركردهاي آن ها جايگزيني وجود ندارد. علاوه بر اين، نقش حمام هاي ايراني در هويت بخشي و ايجاد احساس تعلق از يك سو، و پتانسيل هاي اقتصادي آن ها در توسعه گردشگري را نيز نمي توان از خاطر دور داشت. از اين رو، تلاش براي بازنده سازي اين بناها ـ به معناي فراهم آوردن اقتضايات زمان حال در عين حفظ ارزش ها و هويت بنا ـ ضروري مي نمايد. بررسي پيشينه ي فعاليت هاي معطوف به باززنده سازي حمام هاي سنتي ايراني، گوياي آن است كه مجموعه ي عوامل و شاخصه هايي در موفقيت يا شكست آن ها موثر بوده اند. به نظر مي رسد كه فهم نادرست از مولفه هاي اثرگذار بر احياي بافت هاي تاريخي بخشي از ريشه هاي توفيق يا عدم توفيق اين امر را تشكيل مي دهد. در اين بين پرداختن به چيستي اين عوامل و وزن نسبي آن ها پرسشي است كه در ارتباط با طرح ريزي و اجراي مداخلات مرتبط با احياي بناها و بافت هاي تاريخي فرسوده مطرح مي باشد. اين مقاله در پي آنست كه از رهگذر شناسايي، تحليل و اولويت بندي عوامل كليدي موثر بر باززنده سازي حمام هاي ايراني، گامي هر چند كوچك در راستاي ضرورت هاي پيش گفته بردارد. اين مهم در گام نخست از طريق مطالعات كتابخانه اي، مشاهدات ميداني و انجام مصاحبه با صاحبنظران محقق شده است. پس از شناسايي عوامل مهم تاثيرگذار، ليست عوامل به منظور رتبه بندي با بهره گيري از ابزار پرسش نامه، به قضاوت خبرگان سپرده شده است. داده هاي به دست آمده، با استفاده از آزمون هاي آماري و به كمك نرم افزار SPSS، مورد تحليل قرار گرفته و در نهايت، اهم شاخصه هاي موثر در خصوص امر باززنده سازي حمام هاي سنتي ارايه گرديده است. شايان ذكر مي باشد به منظور افزايش عينيت دستاوردهاي پژوهش، كليه فرآيندها و مراحل با عنايت و توجه به حمام تاريخي محتشم كاشان انجام شده است.

Urban historical sites and structures are of phenomenon that lots of countries of age face. Coming true the era of "globalization" and the increasing acceleration of changes that have embraced all aspects of human life have not only underscored the importance of these historic capital and cultural affairs, but the crisis of identity and wandering of contemporary societies, looks more than It has been pinned to the legacy of the past generations. Persian baths are considered as one of the dynamic urban spaces in the center of the country's old neighborhoods, and not so long ago this type of structure and work had various functions performed in the fields of health, social, economy and etc. Today most of these baths are abandoned and useless or at least have lost most of their roles and positions, whereas one cannot underestimate the role of Iranian baths in creating the feeling of belonging among society and the economic potential it had in tourism industry development. Therefore trying to restore these structures while adopting them to modern society and needs and also keeping the authenticity and originality seems necessary. Studying the past activities concerning restoration of Iranian historical baths brings to the light a combination of factors which led to its success or failure. It seems, misunderstanding of affecting factor on restoring historical structures will somehow shape the roots to success and failure of this act. In this regard, considering what these factors and their weight are, they are a question that is posed in connection with the planning and implementation of interventions related to the restoration of old buildings and historical buildings. This article seeks to identify, analyze and prioritize the key factors affecting the restoration of Iranian baths, a small step, in line with the above requirements. This was done firstly through library studies, field studies and interviews with scholars. After identifying important influential factors, the list of factors has been passed to the experts' judgment in order to rank using the questionnaire tool. The obtained data were analyzed by SPSS software using statistical tests. Finally, the most important parameters for the restoration of traditional baths have been presented. Needless to say that in order to enhance the objectivity of the research achievements, all processes and procedures has been done with due attention and attention to the historical bath of Mohtasham Kashan.