واكنش ارقام و لاين هاي پيشرفته كنجد به بيماري پژمردگي فوزاريومي در شرايط آزمايشگاه و گلخانه

چكيده بيماري پژمردگي و پوسيدگي فوزاريومي كنجد يكي از مهمترين بيماري هاي خاكزاد كنجد در ايران و جهان است.نمونه‌هاي بيمار كنجد از مزرعه آزمايشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر جمع‌آوري و قطعاتي از ريشه، ساقه و بذر آنها كشت گرديد. در اين تحقيق قارچ(Fos) Fusarium oxysporum f.sp. sesame در 81% موارد از بافتهاي آلوده كنجد جداسازي و به‌عنوان عامل اصلي بيماري‌ معرفي شد،همچنين شمار معدودي ازگونه F.solaniبه‌دست آمدند. آزمون بيماريزايي جدايه‌ها با رقم داراب-14 درون تشتك‌هاي پتري پلاستيكي حاوي محيط كشت SNA انجام گرديد. واكنش ارقام به اين بيمارگر با دو روش‌ انجام شد.در روش اول، همانند آزمون بيماريزايي مايه‌زني صورت گرفت. در اين آزمون، لاين جيرفت-13 كمترين درصد آلودگي را نشان داد. در روش دوم، ريشه گياهچه‌هادر سوسپانسيون اسپور غوطه‌ور شده،سپس درون گلدان‌هاي حاوي ماسه و پرليت نشاو به گلخانه با دماي 25 درجه‌ي سانتيگراد منتقل شدند. شدت بيماري براي هر گياه با استفاده از مقياس 5-1 و بعد از 15 روز يادداشت گرديد.مشاهدات اين آزمون با استفاده از آزمون ناپارامتري كاي اسكوير تجزيه و تحليل آماري شدند. نتايج نشان داد كه همه 26 ژنوتيپ آزمايش‌شده به درجات مختلف به اين بيماري آلوده ‌شدند و هيچ كدام مصون از بيماري نبودند. در بين ژنوتيپ‌هاي كمتر آلوده شده، مغان 19، شاهد گيجوييه، محلي مغان1، هندي 11، مغان 13، محلي مغان2، و B5?M7به‌ترتيب داراي كمترين ميزان آلودگي بوده و به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي نسبتاً مقاوم شناخته شدند. واژه هاي كليدي: ارقام مقاوم، كنجد، Fusarium oxysporum.

Abstract Fusarium vascular wilt of sesame is one of the destructive soilborn diseases of this crop in Iran and worldwide. Infected tissues of sesame were collected from the experimental field of Seed and Plant Improvement Institute in Karaj, then pieces of stem and roots were excised and cultured on the media. Fusarium oxysporum f.sp. sesame (Fos) was recovered frequently from the tissues up to 81% of the isolated fungi, while F. solani was isolated in some few cases. Pathogenicity of the isolates was evaluated on the SNA Petri plates in the lab condition. The disease resistance assessment carried out using two different methods. For the laboratory method, the SNA plates were used for 12 cultivars and lines. The line Jiroft-13 had the highest level of disease resistance in this test. In the second method of inoculation, roots of the seedlings of 26 cultivars and lines were dipped into the spore suspension for 5 minutes and then planted in pots in greenhouse. Disease severity was recorded after 15 days using a 1-5 scale. Observations of each genotype was statistically analyzed using non-parametric Chi-square test. None of the genotypes were immune to the disease. Among the less infected genotypes, Moghan 19, Shahed-e- Gijuye, Mahali Moghan Shahed, Hindi-11, Moghan 13, Mahalli Moghan and B5?M7 showed considerably low infection, so regarded as moderately resistant cultivars. Keywords: Resistant Cultivars, Sesame, Fusarium oxysporum.