مقايسه‌ي خصوصيات مورفومتريك جمعيت‌هاي زنبورعسل (Apis mellifera L.) در استان كرمانشاه

چكيده امروزه طبقه بندي موجودات زنده بر اساس مفاهيم جمعيت استوار است. زنبور عسل (A. mellifera) شامل 24 زير گونه مختلف مي باشد. اغلب اين زيرگونه ها بر اساس خصوصيات ظاهري طبقه بندي مي شوند. نمونه برداري از ده منطقه استان كرمانشاه (كرمانشاه، سنقر، صحنه، كنگاور، هرسين، پاوه، جوانرود، اسلام آبادغرب، سرپل ذهاب و قصرشيرين) در سال 1392 انجام شد. در اين مطالعه از ده صفت مرفومتريك جهت تفكيك جمعيت‌هاي زنبورعسل استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه جمعيت زنبورهاي عسل منطقه سنقر، كوتاه ترين طول و عرض بال جلو (به ترتيب 3/8 و 9/2ميلي متر) و بلندترين طول خرطوم (8/6 ميليمتر) در بين ده منطقه را دارا بود. همچنين ميزان همبستگي بين صفات مختلف مورد مطالعه قرار گرفت به طوريكه بين طول و عرض بال جلو (74/0= r2و00/0= P)، طول پاي عقب و شاخص كوبيتال (57/0= r2 و00/0= P) همبستگي معني داري وجود داشت. آناليز متغير كانوني (CVA) به ميزان 07/60 درصد جمعيت ده منطقه را از يكديگر جدا نمود. همچنين آناليز كلاستر به روش UPGMA جمعيت‌هاي دو منطقه سنقر و هرسين را به طور كامل از جمعيت‌هاي ديگر زنبورعسل جدا نمود. نتايج بدست آمده از اندازه‌گيري‌ها با نتايج قبلي اعلام شده در مورد نژاد ايراني مطابقت دارد. واژه هاي كليدي: زنبورعسل، مورفومتريك، كرمانشاه، تجزيه متغير كانوني، تجزيه كلاستر.

Abstract Nowadays, the classification of organisms is based on the concepts of population. Honey bees (Apis mellifera) consist of more than 24 different subspecies. The most subspecies were classified based on morphological characters. Sampling was conducted from 10 areas, including Kermanshah, Songhor, Sahneh, Kangavar, Harsin, Paveh, Javanrood, Eslamabadghrb, Sarpolzahab and Gilangharb in 2014 in Kermanshah Province. In this study, ten morphological characteristics were used for discriminating of populations. The results indicated that the population of sampled bees from the Songhor, had the shortest length and width forewing (8.3mm and 2.9mm, respectively), and the longest proboscis (6.8mm). Correlations between morphological characteristics were studied. There was significant difference between characteristics of length and width of forewing (r2 =0.74, p=0.00) and lengths of index Cubital and hind leg (r2 =0.57, p=0.00). Discriminate functional analysis (DFA) differentiated 60.07 % of 10 area populations. Additionally, cluster analysis with UPGMA method separated two honeybee populations of Songhor and Harsin from other population completely. Keywords: Honeybee, Morphometric, Kermanshah, Canonical variate analyses, Cluster analyses.