اثر كنتور فارو و پيتينگ در افزايش پوشش گياهي مراتع (مطالعه موردي: منطقه بلبل استان يزد)

The effect of contour furrow and pitting on increase of vegetation cover in rangelands (Case Study: Bolbol Region) in Yazd Province

يكي از سازه هاي مهم براي بهرهبرداري بهينه از آب و خاك در مناطق خشك و نيمه خشك سازۀ ذخيرۀ نزولات آسماني است. اجراي پروژه هاي ذخيرۀ نزولات آسماني مانند ايجاد كنتور فارو و پيتينگ در عرصه هايي كه پوشش گياهي مراتع به حدي كاهش يافته است كه هيچ‌گونه تأثيري در جلوگيري از رواناب سطحي ندارد؛ ولي پايه هاي گياهي مناسب و خوش‌خوراك در عرصه وجود دارد و يا كوبيدگي سطح خاك بر اثر تردد بيش از حد دام موجب نفوذناپذيري آب به درون خاك شده است، براي مهار رواناب و سيلاب هاي حاصل از نزولات آسماني با هدف ذخيره سازي آب باران و افزايش پوشش گياهي، انجام مي شود. اين تحقيق در مراتع بلبل استان يزد با ميزان بارندگي حدود 130 ميلي‌متر در سطحي معادل دو هكتار در سال 1383 اجرا شد. پس از اجراي طرح و ايجاد سازه هاي مكانيكي كنتور فارو و پيتينگ، در سال هفتم (1391) ميزان درصد پوشش گياهي و تراكم گونه هاي مطالعه‌شده در چهار سايت منطقۀ اجراي طرح و منطقۀ شاهد اندازه گيري شد. اندازه گيري ها در مناطق بررسي‌شده طي 12 ترانسكت و 120 پلات انجام شد. نتايج ميزان درصد پوشش گياهي و تراكم در تيمارهاي كنتور فارو و پيتينگ و شاهد اختلاف معناداري را در سطح 1 درصد نشان دادند. ميزان درصد پوشش گياهي در سازۀ مكانيكي كنتور فارو و پيتينگ نسبت به شاهد به‌ترتيب 2/4 و 3/1 برابر و همچنين ميزان تراكم پوشش گياهي در آنها به ترتيب 1/5 و 2/2 برابر افزايش داشته است. بنابراين، در منطقۀ مطالعه‌شده عملكرد سازۀ پيتينگ نسبت به كنتور فارو در افزايش پوشش گياهي بيشتر بود.

One of the important operations that optimizes the use of soil and water in the arid and semi-arid lands is soil and water conservation structures especially precipitation storage structures. Implementation of precipitation conservation such as the development of pitting and contour furrow has been suggested in fields- where vegetation has decreased to the extent that it plays no more role in the prevention of surface runoff, but there are appropriate and palatable plant species individuals, or when soil compaction due to high traffic livestock has decreased water infiltration into the soil- for controlling runoff and floods from rainfall aiming for water saving and increasing vegetation cover. This study was carried out in Bolbol rangeland of Yazd province with average rain fall of 130 mm since 2004 in surface of two hectares. The amount of vegetation and density species was measured in four years (2012) after the creation of mechanical operations of pitting and furrowing. Measurements were carried out along 12 transects and 120 plots. The results showed that pitting, contour furrow and control treatment sites had significant difference from percentage vegetation and density (p<0.01). Percentage of vegetation in the mechanical operations of pitting, contour furrow was higher than control, 2.4 and 3.1 times, respectively and the density, 1.5 and 2.2 times, respectively. So, in the study area, pitting structural performance on vegetation was higher than contour furrow.