ارزيابي راندمان انتقال و تلفات آب در كانال هاي انتقال آب با پوشش ژئوممبران HDPE در شبكه هاي آبياري زاينده رود، مغان و كرمان

Evaluation of conveyance efficiency and water seepage loss in irrigation canals with HDPE geomembrane lining in plains of Zaiandeh-rood, Moghan and Kerman

در اين پژوهش مقدار تلفات آب در هفت مورد از كانال­ هاي انتقال آب در دشت­ هاي زاينده‌رود، كرمان و مغان، با پوشش ژئوممبران با مشخصات فني يكسان از نوع HDPE و طول عمر يكسان، مورد ارزيابي قرار گرفته است. براي اين منظور ميزان تلفات كل آب در كانال‌ها به روش ورودي - خروجي در سه مرحله تعيين گرديد. هم‌زمان مقدار تبخير با استفاده از تشتك تبخير نصب‌شده در مجاورت لبه كانال­ ها تعيين و براي محاسبه تلفات نشت، مقدار تلفات تبخير از تلفات كل كسر گرديد. بر اساس نتايج، مقادير راندمان انتقال آب در اين كانال­ها بين 96 تا 99/7 و به‌طور متوسط 99/1 درصد (20 درصد بالاتر از پوشش بتني) مي ­باشد. مقدار تلفات كل در كانال­ها بين 3/3 تا 13/8 و به‌طور متوسط 8/1 ليتر در ثانيه در كيلومتر (معادل 0/9 درصد در كيلومتر) تعيين گرديد. از تلفات كل بين 3/3 (زاينده‌رود اصفهان) تا 16/2 (كرمان) و به‌طور متوسط 7/1 درصد در اثر تبخير بوده و مابقي تلفات در اثر نشت از پوشش ژئوممبران بوده است. مقدار تلفات نشت در كانال ­هاي مورد ارزيابي بين 0/03 (KC در دشت كرمان) تا 0/16 (در دشت زاينده‌رود كانال EC4) و به‌طور متوسط 0/08 مترمكعب در مترمربع در روز تعيين گرديد. بين مقادير تلفات آب و مقدار دبي كانال رابطه مستقيم وجود دارد. در كل نتايج اين پژوهش تأثير قابل‌توجه كاربرد پوشش ژئوممبران در كنترل تلفات نشت آب از كانال­ هاي مورد ارزيابي و برتري آن نسبت به پوشش رايج بتني را نشان داد.

The level of water losses in 7 irrigation canals in plains of Zaiandeh-rood, Moghan and Kerman, with the same specifications of HDPE geomembrane lining with the same age, were evaluated. For this purpose, the losses of water in the canals was determined by input-output method in three stages. At the same time, the amount of evaporation using a class A pan installed in next canals, was determined. to calculate seepage losses, the amount of evaporation losses were deducted from the total losses. Based on results, the amount of efficiency efficiency was between 95.9 to 99.7 and in averagewas 98.9 percent. The total losses in the canals was determined between 3.3 to 13.8 and averagely 11.5 lit/s per kilometer. From total losses, between 3.3 (Zaiandeh-rood) to 16.2 (Kerman) and in average 7.1 percent was due to evaporation and the remainder was due to seepage losses from geomembrane lining. The seepage losses in evaluated canals was between 0.03 (KC in Kerman plain) 0.16 (EC4 in Zaiandeh-rood ) and an average of 0.1 m3/m2/day (17 times lower than the concrete lining). The results of this study showed remarkable impact of geomembrane lining in control of water losses from irrigation canals and its advantages compared to conventional concrete lining.