مقايسه ريخت‌سنجي هندسي جمعيت‌هاي سبيل‌ماهي بين‌النهرين (Barilius mesopotamicus Berg, 1932) در ايران

Geometric morphometric comparison of Mesopotamian minnow (Barilius mesopotamicus Berg 1932) populations in Iran

سبيل‌ماهي بين‌النهرين (Barilius mesopotamicus Berg, 1932) از كپورماهيان بومي ايران است كه در حوضه‌هاي تيگره و بوشهر پراكنش داشته و از لحاظ ذخاير ژنتيكي حايز اهميت بوده ولي اطلاعات اندكي در مورد آن وجود دارد. در مطالعه حاضر به مقايسه ريخت‌سنجي هندسي جمعيت‌هاي مختلف سبيل‌ماهي بين‌النهرين در ايران پرداخته شد. به اين منظور از مناطق پراكنش اين گونه، شامل حوضه پنج رودخانه‌ دياله، كرخه، كارون، جراحي و بوشهر، 460 قطعه سبيل‌ماهي نمونه‌برداري شد. از سمت چپ سطح جانبي نمونه‌ها عكس‌برداري شد و سپس 15 لندمارك با استفاده از نرم‌افزار Tpsdig2 برروي تصاوير دوبعدي قرار داده شدند. داده‌هاي حاصل پس از آناليز پروكراست، با روش‌هاي آماري چندمتغيره PCA، CVA و آناليز خوشه‌اي تحليل شدند. مقايسه ريخت‌سنجي هندسي جمعيت‌ها اختلاف معناداري در بين حوضه‌هاي مورد مطالعه نشان نداد، هرچند در آزمون‌هاي PCA و CVA گروه‌بندي جمعيت‌ها و الگوهاي شكل بدني در راستاي محورها تفاوت‌هايي نشان داد كه ناشي از تفاوت در اندازه و شكل سر، ارتفاع بدن و طول ساقه دمي بود. بنابراين، به نظر مي رسد زمان جدايي اين جمعيت‌ها از يكديگر در حدي نبوده كه موجب تغييرات قابل ملاحظه‌اي در آنها باشد و يا اين كه در مجموع شرايط زيستگاهي يكساني را تجربه مي‌كنند كه منجر به شكل بدني مشابه شده است.

The Mesopotamian minnow (Barilius mesopotamicus Berg, 1932) is a native cyprinid which is distributed in Tigris and Bushehr basins in Iran and it is important from genetic point of view, but there is little information about that. The present study compared the geometric morphometrics of the Mesopotamian minnow populations in Iran. For this purpose, 460 fish specimens from its distributaion range in Iran, namely, Diala, Bushehr, Karkheh, Karun and Jarrahi river basins were sampled. Pictures were taken from the left side of the specimens and digitized using 15 landmarks placed on two-dimensional images using Tpsdig2 software. The data after Procrast analysis were analyzed with PCA, CVA multivariate statistical methods and cluster analysis. Geometric morphometric comparisons showed no significant differences in the studied populations, although in PCA and CVA tests and classification of the population and patterns of the body shape along the axes, some differences were observed which were due to differences in head size and shape, body height and length of the caudal peduncle. Thus, It seems that the separation time among these populations is not long enoght to result in substantial differences among them or their habit conditions are basically similar, leading to similar body shapes in different populations