تحليل ساختار واژگان و مفاهيم مقالات علم اطلاعات و دانش‌شناسي بر اساس تحليل شبكۀ اجتماعي در پايگاه وبگاه علم در دو دورۀ قبل و بعد از پيدايش وب (1993-1997 و 2009-2013)

Analysis on the Structure of KIS Scientific Words and Concepts Based on Social Network Analysis in the “Web of Science” Database (1993-1997 and 2009-2013)

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسايي و مقايسۀ ساختار نگاشت‌هاي علمي هم‌واژگاني مقالات علم اطلاعات و دانش‌شناسي در وبگاه علم (web of science) در دو دورۀ قبل و بعد از پيدايش وب است. همچنين، به‌طور خاص به تأثيرگذاري فناوري وب بر مطالعات اين رشته در دورۀ اخير نيز پرداخته شده است. روش‌: پژوهش حاضر توصيفي بوده و از لحاظ نوع كاربردي است كه در آن از رويكرد هم ­واژگاني علم‌سنجي بر اساس فنون تحليل شبكه‌هاي اجتماعي بهره گرفته شده است. جامعۀ پژوهش به‌صورت سرشماري شامل 9002 مقالۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسي در دورۀ قبل از پيدايش وب (1993-1997) و 16475 مقاله در دورۀ بعد از پيدايش وب (2009- 2013) در وبگاه علم است. تحليل‌هاي آماري شامل آزمون‌هاي آماري همبستگي، كاي دو، و همچنين شاخص‌هاي مركزيت است. در فرايند انجام پژوهش از نرم‌افزارهايRavar Premap، SPSS، Excel، UCINET و NetDraw استفاده شده است. يافته‌ها: نتايج مطالعه نشان داد مفاهيم «كتابخانه» و «اطلاعات» محور مطالعات قبل از پيدايش وب را تشكيل مي‌دهند؛ در دورۀ اخير نيز مفاهيم «وب»، «اطلاعات»، «پژوهش»، «تحليل استنادي»، «دانش»، «كتابخانه»، «مجلات»، و «فناوري» محور مطالعات قرار گرفته­ اند. يافته‌ها نشان مي‌دهد در دورۀ پس از پيدايش وب علاوه بر افزايش مثبت و معني‌دار مفاهيم وب‌محور، شاهد حضور مفاهيم جديد در بطن بروندادهاي علمي علم اطلاعات و دانش‌شناسي هستيم. اصالت/ ارزش: نتايج پژوهش حاضر بر اهميت توجه بيشتر به زمينه‌هاي مطالعاتي نوين اين حوزه شامل سازماندهي دانش، سنجش علم و فناوري، منابع وب‌محور، اينترنت و فناوري اطلاعات، و توسعۀ فني كتابخانه­ ها تأكيد مي­ نمايد. زمينه­ هاي مطالعاتي ياد شده تأثير مستقيم در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات كتابخانه ­ها دارند؛ لذا، برنامه‌ريزان تيم ­هاي آموزشي و پژوهشي اين حوزه مي ­توانند در زمينه­ هاي ياد شده به توسعۀ حوزه­ هاي مطالعاتي نوين آموزشي و پژوهشي اقدام نمايند.

Purpose: This study aimed at the identification and analyzes of “Knowledge and Information Science (KIS)” scientific articles structure using co-word analysis in the “Web of Science (WoS)” database (1993-1997 & 2009-2013). By co-word analysis of the KIS articles, subjects and concepts of KIS were identified. Methodology: This study has based on descriptive and functional approach and on co-word analysis, using social network analysis techniques. The study population was selected using the census sampling. Co-word analysis includes 9002 journals’ articles (1993-1997) and 16475 journals’ articles (2009-2013) in WoS database. Raver Pre-map software, UCINET, NetDraw, SPSS, and Excel were also used. Pearson and chi-square tests have used for inferential side of analysis. Findings: Co-word analysis showed that before the severe expansion of the Web services (1993-1997), the words “Library” and “Information” had good centrality, but in the recent period (2009-2013) the words "web", "information", "research", "citation analysis", "knowledge", "Library", "journals", and "technology" had high level of centrality in scientific documents. Originality/Value: The results of study have emphasized the importance of paying more attention to new areas of studies including knowledge organization, study of science and technology, web-based resources, Internet and information technology, and technical development of libraries. The mentioned areas have direct impact on teaching, research and service provision of libraries. By the coping with new trends, the educational policy-makers and planners of KIS can develop the new areas of studies in education of the required training topics and create the new trends in academic research.