واكنش دو گونه بوته‌اي Artemisia sieberi و Eurotia ceratoides به شدت‌هاي مختلف برداشت در مراتع استپي ندوشن استان يزد

Response of Two Shrub Species, Artemisia sieberi and Eurotia ceratoides, to Different Harvesting Intensities in the Steppe Rangelands of Nodoushan, Yazd Province

آگاهي از حد مجاز بهره‌برداري از گونه‌هاي اصلي مراتع كشور در مديريت بهينه مراتع كشور بسيار حايز اهميت است. علي‌رغم اهميت اين موضوع اطلاعات چنداني در اين زمينه در دسترس نيست. هدف از اجراي اين تحقيق، مطالعه واكنش گونه‌هاي مهم مراتع استپي استان يزد به شدت‌هاي مختلف برداشت و درنهايت، تعيين حد بهره‌برداري مجاز آن‌هاست. در اين پژوهش، حد بهره‌برداري مجاز گونه‌هاي Artemisia sieberi و Eurotia ceratoide كه از گونه‌هاي كليدي و مهم مراتع استپي هستند، مورد مطالعه قرار گرفته ‌است. تحقيق در منطقه ندوشن استان يزد كه معرف قطب دامداري استان شناخته مي‌شود و درون قرق موجود در عرصه، پايه‌ريزي شد. شدت‌هاي برداشت 0 (شاهد)، 25، 50، 75درصد به‌عنوان تيمارهاي تحقيق بر روي هريك از گونه‌هاي مورد بررسي، در مدت چهار سال اعمال شد. نتايج نشان داد كه در سال‌هاي ‌تحقيق، توليد گونه‌هاي تحت بررسي تغييرات محسوسي داشته است. تيمار برداشت بر گونه Eurotia ceratoides، تاثير معني‌داري گذاشته است، به‌طوري‌كه تفاوت توليد بين دو تيمار شاهد و 25درصد برداشت با تيمارهاي 50 و 75درصد برداشت، آشكار شده و برداشت‌هاي متوالي و شديد بر توليد گونه، اثر منفي گذاشته است. براين اساس حد بهره‌برداري مجاز اين گونه 25 درصد تعيين مي‌شود. برداشت بر گونه Artemisia sieberi تاثير محسوسي نگذاشته است. اين مطلب بيان­گر آن است كه گونه درمنه حداقل در كوتاه‌مدت به فشار چرا و برداشت شديد مقاوم است. اين ويژگي شايد يكي از مهم‌ترين دلايل حضور بي‌رقيب اين گونه در پهنه وسيعي از مناطق بياباني، خشك، نيمه‌خشك و حتي نيمه‌مرطوب كشور ‌باشد.

Determining the allowable use of key species in rangelands of Iran is necessary to range management. Despite of the importance of the subject, little information is available in this regard. The aim of this study was to investigate the response of plants to harvest intensities in order to determine the allowable use of the key species of steppe rangelands. Two key species, Artemisia sieberi and Eurotia ceratoides, were studied in Nodushan rangelands of Yazd province in this research. Study was performed in an enclosure area of rangeland in Nadoushan which is known an important pole ranch of Yazd province. Four different harvesting intensities, 0, 25, 50, 75%, were implemented for 4 years in this study. The results showed the tangible effect of year on the production of the studied species.In case of E. ceratoides, different harvest intensities had significant effect on the production where the removal treatments of 0 and 25% were obviously different from those of 50 and 75%. Then the allowable use for the E. ceratoides was established 25%. No significant effect of harvesting on A. sieberi was determined in this study suggesting the A. sieberi species is resistant to pressure of grazing and intense harvesting, at least in short term. This characteristic may be a major reason for the undisputed presence of this species in desert, arid and semi-arid areas of the country.