اثر شدت چرا بر تراكم و تنوع بانك بذر خاك (مطالعه موردي: منطقه قوشه در استان سمنان)

Effect of grazing intensity on the density and diversity of soil seed bank (Case study: Ghoshah region, Semnan province)

آگاهي از خصوصيات كمي و كيفي بانك بذر خاك در اكوسيستم‌هاي مرتعي و تاثير عوامل مديريتي بر آن مي‌تواند يكي از راهكارهاي مناسب براي دستيابي به اهداف اصلاحي در محيط‌هاي طبيعي محسوب شود. در‌ اين پژوهش، اثر شدت‌هاي چراي دام بر ويژگي‌هاي بانك بذر خاك در بوته‌زار‌هاي مناطق خشك استان سمنان در سال 1389مورد مطالعه قرار گرفت. منطقه نمونه‌برداري به وسعت 500 هكتار شامل مناطق چرا نشده (قرق 17ساله)، منطقه با شدت چراي متوسط و منطقه چراي سنگين (با انجام برآورد مقايسه‌اي برداشت اندام هوايي نسبت به منطقه قرق) به فاصله نزديكي از هم تعيين شدند. در هر تيمار نمونه‌برداري از خاك به روش تصادفي سيستماتيك در قالب 20 پلات 1×1 مترمربعي به فواصل 50 متر از هم و در طول 4 ترانسكت به طول 200 متر انجام شد. نمونه‌برداري از خاك در داخل هر پلات از دو عمق ?ـ? و 5ـ?? سانتي‌متري و توسط آگر به شعاع 3 سانتي‌متر انجام شد. در هر تيمار در مجموع 20 نمونه و در مجموع 60 نمونه خاك جمع‌آوري و به محيط گلخانه منتقل شد. نمونه‌هاي خاك الك‌شده و داخل ظروفي به ابعاد 40*40 سانتي‌متري كشت شدند. پس از اتمام مرحله كشت گلخانه‌اي، تراكم بذور هر گونه در واحد سطح برحسب تعداد در مترمربع محاسبه شد. با احتساب تراكم بذر هر گونه در مترمربع، نسبت فراواني هر گونه به نسبت كل گونه‌هاي موجود محاسبه شد. سپس با استفاده از شاخص تنوع شانون- وينر، تنوع گونه‌اي در واحد سطح محاسبه شد. مقايسه داد‌ه‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي و با استفاده از آزمون تجزيه واريانس يك‌طرفه استفاده شد. مقايسه خصوصيات بانك بذر در دو عمق مورد مطالعه نيز با استفاده از آزمون تي‌استيودنت مستقل انجام شد. نتايج مبين تاثير معني‌دار شدت چرا و همچنين عمق خاك بر تراكم بذر است. هر دو تيمار چراي متوسط و سنگين تاثير معني‌داري بر تراكم بانك بذر خاك در واحد سطح نسبت به تيمار چرا نشده ايجاد كردند. بيشترين كاهش تراكم بذر بر اثر افزايش عمق در تيمار قرق و به ميزان 5/43 درصد محاسبه شد. اين مقدار كاهش براي تيمار چراي متوسط و سنگين به‌ترتيب 4/24 و 9/21 درصد برآورد شد. همچنين چراي دام با شدت متوسط تغيير معني‌داري در تنوع بانك بذر خاك نسبت به منطقه قرق در لايه‌هاي مختلف ايجاد نكرد، اما در تيمار چراي شديد، تنوع بانك بذر خاك در عمق اول (5/39 درصد) و عمق دوم (51 درصد) به‌طور معني‌داري كاهش يافت.

At this research, the effect of the grazing intensity on the features of the soil seed bank in shrub lands in arid zones in Semnan province was studied. The sampling area (500 hectares) was determined including no-grazing area (un-grazed 15 years), the moderate grazing intensity and the high grazing intensity area near the close of interval each other. In each treatment of soil sampling, systematic sampling was done within the 20 plots of 1 × 1 m intervals along 4 transect of 50 meters and a length of 200 m. Soil samples from each plot at depths of 0-5 and 5-10 cm and radius 3 cm was done by Auger. In each treatment, a total of 20 samples and finally 60 soil samples were collected and transferred to the greenhouse environment. Soil samples were planted with dimensions of 40 x 40 cm sieve containers. After finishing the greenhouse cultivation, seed density per unit area in terms of number of species per square meter was calculated. Considering the density of seeds per square meter, the ratio of frequency of each species to all species was calculated. One-way ANOVA was used to compare the data. Independent student t -test used to compare characteristics of the seed bank was also studied in tow depths. Results show a significant effect because the intensity and depth of seeding is. Both moderate and heavy grazing treatments were created impact on soil seed bank density per unit area. The highest and lowest seed density fluctuations due to the increased depth of the treatments no-grazing (43.5%) and heavy grazing (21.9%) was estimated. The average grazing intensity not changes significantly in the soil seed bank diversity than Un-grazed areas in different layers. But in the heavy grazing, soil seed bank diversity was significantly decreased in the first depth (39.5%) and the second depth (51%).