بررسي ويژگي‌هاي مورفومتري نبكاهاي تيپ گياهي بره‌تاغ (Halocnemum strobilaceum) در كوير ميقان (اراك)

Study of the Morphometric Characteristics of Halocnemum strobilaceum Nebkhas Type in Mighan Playa(Arak)

نبكاهايي كه توسط پوشش گياهي ايجاد مي‌شوند، پديده‌اي معمول در چشم‌اندازهاي خشك و نيمه‌خشك محسوب مي‌شوند و نقش مهمي در جلوگيري از فرسايش و تثبيت ماسه‌هاي روان ايفا مي‌كنند. يكي از گياهان بومي مهم كوير ميقان اراك كه مي‌تواند خود را در برابر فرسايش بادي حفظ كند و نبكا را تشكيل دهد، گونه بره‌تاغ (Halocnemum strobilaceum) است. اين تحقيق با هدف بررسي نقش گياه بره‌تاغ در تشكيل نبكا و رابطه مورفومتري آن با ماسه تجمع‌يافته در ارضي ماسه‌اي حاشيه كوير ميقان اراك، 26 نبكا در سطح 1000 متر مربع مورد مطالعه قرار گرفت. به‌منظور بررسي ويژگي‌هاي مورفومتري نبكاها و مقدار ماسه تجمع‌يافته در اين تيپ گياهي، پارامترهايي همچون طول، عرض و ارتفاع نبكاها و تاج پوشش گياهي هر كدام به‌صورت مجزا مورد اندازه‌گيري قرار گرفت و نتايج نشان داد كه گونه بره‌تاغ به‌طور ميانگين قادر به تثبيت مقدار 1/74 مترمكعب خاك معادل 56/118 تن در هكتار است كه با توجه به ابعاد نبكاهاي تشكيل‌شده رقم قابل‌توجهي بوده و باعث جلوگيري از فرسايش خاك مي‌شود. همچنين حجم نبكا با قطر تاج پوشش و مساحت تاج پوشش گياه همبستگي معني‌دار در سطح احتمال 5 درصد (*68/ 0r=) داشت و با ارتفاع گياه رابطه معني‌داري وجود نداشت.

Nebkhas, which are formed by shrubs, are a common phenomenon in arid and semiarid landscapes and play important roles in preventing soil erosion and nutrient loss. Halocnemum strobilaceum is one of the important indigenous plant species of Mighan playa that can not only protects itself against wind erosion but also reduces sediment removal and can forms Nebkha phenomenon. This study aims at examining the role of Ha strobilaceum in controlling wind erosion (Nebkha formation), and its morphometric relation with the accumulated sand in marginal dune land of Mighan playa, Arak, Iran. This study performed at an area of 1000 square meter. In order to analyze the morphometric characteristics of Nebkhas and the amount of accumulated sand in this Vegetative type, parameters including length, width and height of the Nebkhas and canopy cover of Ha strobilaceum were measured separately. The results reveal that Ha strobilaceum can stabilize 74.1m3h-1 equal to 118/56 ton/ha that average is a remarkable number considering the dimensions of the Nebkhas and can prevent soil erosion. So there are correlation among Nebkha volume and large diameter and canopy area, (r=0.68*). and There was no significant relationship between Nebkha volume and plant height (from the top Nabka).